Polska ma stać się światowym graczem AI. Przynajmniej tak zakłada strategia

Jak podkreślono w dokumencie – Polska znajduje się poza światową czołówką państw, które inwestują w sztuczną inteligencję i ją rozwijają. Zaledwie kilka procent przedsiębiorstw korzysta z narzędzi AI.

Brakuje też specjalistów – jesteśmy poza pierwszą 15. w Europie w kategorii absolwentów kierunków informatycznych.  Od początku 2020 r. do pierwszej połowy 2023 r. nadano w Polsce około 19 tys. stopni doktora, z czego tylko 622 w dyscyplinach związanych z informatyką i jedynie 207 z tematyki sztucznej inteligencji.

Tworzenie ekosystemu AI+

Strategia Cyfryzacji Państwa obejmuje stworzenie ekosystemu, w którym AI będzie łączona z innymi technologiami, jak chmura obliczeniowa czy Internet Rzeczy (IoT). To kompleksowe podejście, znane jako AI+, ma na celu podniesienie poziomu innowacyjności i wzrostu gospodarki cyfrowej.

Aby, było możliwe niezbędne jest zapewnienie odpowiedniej infrastruktury obliczeniowej i zasobów danych wspierających rozwój sztucznej inteligencji.

Realizacja tego celu obejmuje dostarczenie zdecentralizowanej mocy obliczeniowej, zwiększenie transparentności dostępu do tych zasobów, ułatwienie dostępu do zbiorów danych dla badań naukowych i firm, ustalenie standardów tworzenia danych zgodnie z zasadami etyki i prawami człowieka oraz aktywny udział polskich przedstawicieli w pracach międzynarodowych.

Finansowanie sztucznej inteligencji

Co istotne, MC wpisało do Strategii, że gwarantuje powstanie systemu przejrzystego, skoordynowanego i efektywnego finansowania polskich firm zajmujących się AI i innymi kluczowymi technologiami. Zapewnia też 50 proc. finansowania krajowego dla projektów związanych ze sztuczną inteligencją będzie współfinansowanych z funduszy unijnych.

Aby wydawanie środków było efektywne ma powstać mechanizm koordynacji obecnych funduszy i konkursów.  MC zapowiada też utworzenie miejsca, gdzie będzie można znaleźć informacje o wszystkich źródłach finansowania projektów AI.

Planowane jest również wsparcie MŚP we wdrożeniu AI poprzez ofertę tanich usług doradczych oraz podnoszenie kompetencji cyfrowych – głównie przez szkolenia.

Nowe instytucja badawcze i rozwój PLLUM

Według planu Ministerstwa Cyfryzacji (MC) AI ma być kluczowa w cyfrowej transformacji Polski m.in. w kontekście gospodarki, przemysłu i dobrostanu człowieka. Zaznaczano, że stosowanie rozwiązań AI ma być zgodne z przepisami, etyką, a także poparte badaniami.

Aby osiągnąć te cele, resort proponuje powołanie nowej instytucji wiodącej w zakresie badań nad AI. Jej zadaniem będzie też koordynacja współpracy z innymi jednostkami, które zajmują się podobnymi badaniami.

Strategia Cyfryzacji Państwa jest pierwszym dokumentem, który szerzej porusza kwestię zagrożeń związanych ze sztuczną inteligencją, o których regularnie informujemy w CyberDefence24.pl. To np. ułatwione tworzenie materiałów pornograficznych z udziałem dzieci, czy fake newsów, które mogą służyć celom politycznym.

W odpowiedzi na nie resort proponuje powołanie (lub wskazanie z już istniejących) jeszcze jednego podmiotu – tym razem odpowiedzialnego za bezpieczeństwo AI „na światowym poziomie”.  Ma on badać zagrożenia związane z tą technologią, wspierać nadzór nad korzystaniem z AI oraz zabezpieczać przed cyberatakami z wykorzystywaniem tej technologii.

W celach znalazł się też punkt, który zapowiada wdrożenie i upowszechnienie polskiego dużego modelu językowego w modelu open-source. Projekt ma być odpowiednio licencjonowany i udoskonalany na podstawie dobrej jakości danych. Chodzi tutaj o projekt PLLuM o którym wiele razy pisaliśmy już na łamach CyberDefence24. Wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski podczas konferencji prasowej, na której zaprezentowano Strategię, obiecał wsparcie finansowe jego wdrożenia.

AI w administracji publicznej

AI ma być stosowana w 80 proc. urzędów do 2035 roku – to jeden z głównych celów Strategii Cyfryzacji Państwa. Technologia ta jest kluczowa przy automatyzacji i optymalizacji wykonywania procesów administracyjnych, ale jak podkreślono - przy nadzorze człowieka. Podobnie sytuacja wygląda w kontekście otwierania danych publicznych – tu AI, która bazuje na dobrych jakościowo danych”, również jest podstawą.

Sztuczna inteligencja jest także istotnym elementem usprawnienia e-usług. W tym celu Ministerstwo Cyfryzacji planuje zwiększenie kompetencji urzędników przez ich szkolenia m.in. właśnie ze sztucznej inteligencji, a także z cyberbezpieczeństwa.

Ministerstwo Cyfryzacji przedstawiło też badania, które pokazują że Polacy w dużej mierze wyrażają poparcie dla wykorzystania AI przez państwo. Ok. 60 proc. popiera użycie tej technologii w e-usługach. 32 proc. widzi korzyści stosowania AI w administracji, dzięki czemu skróci się czas realizacji usług publicznych. Inni mają nadzieję na zwiększenie ich dostępności dla osób z niepełnosprawnościami.

Polacy obawiają się jednak używania AI w decyzjach administracyjnych, które mogą mieć wpływ na ich życie. MC obiecuje jednak przejrzystość w tym zakresie. Ma powstać publiczna lista systemów AI używanych w administracji wraz z opisem funkcji oraz podstawowych parametrów technicznych.

Planowane jest także stworzenie zasad korzystania ze sztucznej inteligencji w administracji i ich egzekwowania. Ministerstwo nie wskazało jednak, w jaki sposób miałoby ono przebiegać.

Sztuczna inteligencja a cyberbezpieczeństwo

AI ma być również wykorzystana przy tworzeniu bazy technologiczno-przemysłowej w obszarze cyber. W tym celu mają powstawać programy badawcze, które pozwolą na identyfikację systemów wysokiego ryzyka – zgodnie z AI Act (Akt o sztucznej inteligencji). Jak pisaliśmy w CyberDefence24, w tym celu powstać ma Komisja Rozwoju i Bezpieczeństwa Sztucznej Inteligencji.

Jak podkreślał wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski podczas konferencji, na której zaprezentowano Strategię - rozwój nowoczesnych technologii, takich jak sztuczna inteligencja, sprawia, że cyberprzestępcy też stają się coraz bardziej zaawansowani w swoich technikach. Aby walczyć z tym problemem, resort wraca do pomysłu powołania odrębnej służby, czyli Agencji Cyberbezpieczeństwa. Żaden termin jej powstania nie pada jednak w dokumencie.

Dyplomacja cyfrowa

Kolejnym obszarem, w którym jest mowa o AI, to dyplomacja cyfrowa, która jak zaznaczono, jest w Polsce słabo rozwinięta.  

Rozwój dyplomacji cyfrowej ma pomóc w zarządzaniu sztuczną inteligencją (i innymi kluczowymi technologiami) na poziomie międzynarodowym, a także w nawiązywaniu relacji z Big Techami i namawiania ich do inwestycji AI w Polsce.

„Skuteczna dyplomacja cyfrowa wymaga wspólnego działania resortów spraw zagranicznych, rozwoju i cyfryzacji” – podkreślono w dokumencie.

Rozwój dyplomacji cyfrowej ma być możliwy dzięki Architekturze Informacyjna Państwa, czyli nowej metodzie zarządzania informatyzacją państwa.

Sztuczna inteligencja w medycynie

AI ma też usprawnić pracę placówek medycznych, które mają jednak ogromny problem z silosowością danych, cyberbezpieczeństwem oraz wykorzystaniem nowych technologii w leczeniu i opiece nad pacjentem.  Tylko 7 proc. szpitali korzysta z narzędzi sztucznej inteligencji.

Resort ma konkretny plan, jak to zmienić. Obejmuje on finansowanie nowych technologii dotyczących zdrowia, w tym opartych na sztucznej inteligencji - ze środków publicznych w ramach świadczeń gwarantowanych.

Mają powstać nowe przepisy i procedury w tym kontekście. Planowane jest także stworzenie standardu oceny efektywności kosztowej technologii opartych o AI. Zajmie się tym Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji.

Do 2035 roku planowane jest również wprowadzenie nowych e-usług zdrowotnych. Mają one umożliwić analizę danych gromadzonych w rejestrach centralnych. Wynik ma służyć rozwojowi profilowania zdrowotnego i analityki predykcyjnej oraz usprawnić podejmowanie interwencji wobec pacjentów (także edukacyjnych).  

MC zapewnia, że przy wprowadzaniu nowych e-usług opartych o AI zachowane najwyższe standardy prywatności. Pacjent będzie mógł też sam zdecydować, czy chce być objęty takim programem.

Ministerstwo zobligowało się też do rzetelnej edukacji na temat sztucznej inteligencji w kontekście zdrowia – uwzględniając ograniczenia tej technologii. Komunikaty w tym zakresie mają być dostosowane zarówno do pacjentów, jak i personelu medycznego. Nauka o AI ma też pojawić się na kierunkach medycznych.

Sztuczna inteligencja w podstawie programowej

Edukacja dotycząca sztucznej inteligencji ma być wprowadzona do podstawy programowej. Szkoły mają tłumaczyć dzieciom funkcjonowanie AI oraz uczyć sposobów bezpiecznego, etycznego i odpowiedzialnego korzystania z tej technologii.

Aby ten ambitny cel był możliwy do zrealizowania, w Strategii zaplanowano równocześnie podniesienie kwalifikacji cyfrowych oraz kompetencji w zakresie AI wśród wszystkich nauczycieli, wykładowców, pracowników akademickich i naukowych.

Technologia cyfrowa: w tym sztuczna inteligencja, roboty, drukarki 3D, a także VR/AR, ma być też aktywnie wykorzystywana w szkołach. Resort cyfryzacji chce w ten sposób, by system edukacji zerwał z „wykładowym” przedstawianiem wiedzy, a postawił na pracę zespołową, projektową, czy grywalizację.

Podsumowanie

Sztuczna inteligencja pojawia się w Strategii Cyfryzacji Państwa jako kluczowa technologia w rozwoju najważniejszych obszarów funkcjonowania kraju: gospodarki, ochrony zdrowia, administracji publicznej, cyberbezpieczeństwa, edukacji, e-usług, a nawet stosunków międzynarodowych. Termin ten pojawia się też w kontekście wsparcia transformacji energetycznej.

Ministerstwo Cyfryzacji zakłada ambitny plan upowszechnienia AI na najbliższe 10 lat. Z pewnością potrzebny, gdyż już teraz jesteśmy daleko za innymi krajami europejskimi, nie wspominając o światowych gigantach tej technologii, jak USA czy Chiny.

Czy jednak plan jest możliwy do zrealizowania? To okaże się w najbliższym czasie. Będziemy przyglądać się realizacji Strategii Cyfryzacji Państwa w praktyce.

Serwis CyberDefence24.pl otrzymał tytuł #DigitalEUAmbassador (Ambasadora polityki cyfrowej UE). Jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na: [email protected].