#CyberMagazyn: 11 września, teorie spiskowe i fake news

Najczęstszym elementem pojawiającym się w kontekście ataku z września 2001 roku bezsprzecznie są wspomnienia. Bezprecedensowa skala ataku spowodowała, że większość osób wówczas żyjących pamięta do dziś, gdzie się znajdowała w momencie otrzymania informacji o samolotach, które uderzyły w World Trade Center i Pentagon.

Niedługo po zamachu zaczęły pojawiać się tezy odbiegające od oficjalnie przyjętej wersji wydarzeń. Według jednej z nich, w ataku na Pentagon nie uczestniczył lot American Airlines 77. Zamiast Boeinga 757, w budynek miało uderzyć coś innego.

Zaczęło się w liceum. "Tylko ja i ktoś jeszcze nie uwierzyliśmy w teorię spiskową"

Jedną z osób, które odrzuciły tę teorię spiskową był Chris, znany szerzej jako autor kanału cjnewson88 obejmującego tematyką zamach z 11 września, a prywatnie pilot oraz instruktor lotnictwa.

„Byłem wtedy w liceum. Nauczyciel pokazał naszej klasie 3-minutowy fragment filmu „9/11: In Plane Site”, według którego w Pentagon nie uderzył samolot. Tylko ja oraz jedna osoba z mojej klasy nie uwierzyliśmy w stawiane tezy; pozostali przyjęli zaprezentowaną w materiale wersję” – powiedział naszej redakcji.

Wspomniana lekcja była jednak dopiero początkiem. Tego samego wieczoru Chris postanowił zweryfikować tezy z filmu – okazało się, że był on pełen przekłamań i manipulacji wypowiedzi świadków tamtych wydarzeń.

„Z tego miejsca zagłębiłem się w dalsze argumenty i kontrargumenty dziesiątek teorii o 11 września, co skończyło się tworzeniem materiałów obalających fałszywe tezy. Obecnie jest to moja osobista misja - bardziej niż cokolwiek innego, ale wiąże się z okazjonalną satysfakcją, gdy ktoś przyzna, że zmienił zdanie po obejrzeniu moich materiałów” – wyjaśnia nam początek swojej drogi.

Przekonujące teorie, ale nie wszystkie godne uwagi

Obalanie teorii spiskowych o zamachu, oprócz publikacji prawdy, ma również drugą stronę medalu – jak przyznał sam autor w materialeScrew Loose Change – 2nd Edition Remastered, „trutherzy” (jak się potocznie nazywa osoby wierzące w te teorie), za pomocą propagowania swoich opinii walczą również o uwagę społeczeństwa. Chris uważa jednak, że o ile jest to miecz obosieczny; pozostawienie teorii „samym sobie” jest znacznie bardziej szkodliwe.

„Teorie o zamachu same w sobie są bardzo przekonujące; wydaje się również, że rozeznanie staje się utraconym atrybutem. Muszą więc istnieć ludzie, którzy przedstawią fakty i rozumowanie” – tłumaczy. 

Autor kanału cjnewson88 zaznacza jednak bardzo wyraźnie, że niektóre wersje wydarzeń przekraczają granice i nie odnosi się do nich. Tak jest w przypadku teorii głoszącej, że w wieże World Trade Center nie uderzyły żadne samoloty.  

„Ludzie, którzy już wierzą w ten poziom nonsensu są tak daleko od rzeczywistości, że beznadziejne jest nawet marnowanie na nich energii. Zdecydowałem się ich nie legitymizować poprzez poświęcanie im uwagi” – przekazał nam Chris.

Akapit kontra jedno zdanie

Sporym problemem jest również długość materiałów obalających teorie spiskowe o zamachu, w porównaniu z produkcjami je głoszącymi. Przykładowo,Loose Change w zależności od wersji trwa od 60 do nawet 130 minut. Tymczasem najnowsza wersja filmu Chrisa obalająca każdą z przedstawionych wLoose Change teorii trwa ponad pięć godzin, a materiał sprzeciwiający się poglądom Richarda Gage’a o rzekomym wyburzeniu World Trade Center 7 trwa ok. 2 godziny.

Sam autor widzi jednak, na czym polega cały kłopot. „Frustrująca rzeczywistość teorii spiskowych polega na tym, że można zacząć teorię od jednego zdania, a jej obalenie zajmuje akapit lub więcej. W filmie obalającym tezy Richarda Gage’a musiałem wyciąć około 30 minut materiału, aby zachować rozsądną długość, ale jestem świadomy, że wszystko, co pomijam, jest – ujmijmy to w ten sposób – niezałataną dziurą” – tłumaczy naszej redakcji.

Sztuczna inteligencja i fałszywe materiały

Obok teorii spiskowych, społeczność skupiona wokół materiałów archiwalnych dotyczących 11 września – od nagrań audycji telewizyjnych, przez zdjęcia i filmy, do nieznanych wcześniej dokumentów - coraz częściej spotyka się z fałszywymi materiałami, często tworzonymi dla rozrywki. Niekiedy mają one również na celu zaszokowanie odbiorcy, jak na przykład rzekomy film z Południowej Wieży WTC ukazujący katastrofę lotu American Airlines 11 - w rzeczywistości znane są tylko trzy filmy ukazujące ten moment. Nagrali je Jules Naudet, Pavel Hlava oraz Wolfgang Staehle.

Pojawiają się również i takie twory, które wykorzystują generatywną sztuczną inteligencję. Jeden z internautów posunął się nawet do ”rekonstrukcji” nagrania czarnej skrzynki lotu United Airlines 93, opierając się na dostępnych nagraniach kontroli lotów z Cleveland i stenogramie nagrania CVR. Prawdziwe nagranie jest niedostępne, chociaż trwają starania o jego publikację o ramach Freedom of Information Act.

Chris wskazuje, że podejście do danego fałszywego materiału zależy od tego, jak bardzo stanie się on popularny. „Każda fałszywka, jaką widziałem, wydaje się tak absurdalnie zmontowana, że po prostu je ignoruję, bo uważam, iż nikt się na to nie nabierze. Potem jednak niektóre stają się dość popularne i wymagają obalenia, jak nagranie rzekomo ukazujące uderzenie pocisku rakietowego w Pentagon. Dla mnie oczywiste było, że to fake, więc po prostu zignorowałem to nagranie. Jednak gdy zobaczyłem, że jest ono regularnie rozpowszechniane, to uznałem, że powinienem znaleźć oryginał” – wyjaśnił w rozmowie z naszą redakcją.

Autor kanału cjnewson88 uważa również, iż „trutherzy” nie zdecydują się na użycie sztucznej inteligencji w celu fałszowania dowodów. Kolejna generacja zwolenników teorii spiskowych skieruje jednak swoją uwagę na AI właśnie w tym celu. „Jedynie część z tych materiałów może wymagać obalenia. Myślę jednak, że ludzie są coraz bardziej odporni na fałszerstwa AI, ale jak na ironię, to właśnie sztuczna inteligencja może pomóc w obalaniu wszelkich fake«ów. W miarę jak sztuczna inteligencja będzie stawać się coraz bardziej zaawansowana, wszelkie próby fałszowania dowodów będą po prostu demaskowane przez inną sztuczną inteligencję” – wskazał.

Serwis CyberDefence24.pl otrzymał tytuł #DigitalEUAmbassador (Ambasadora polityki cyfrowej UE). Jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na:[email protected].