Przyszłość rynku pracy. Oto najważniejsze trendy

Światowe Forum Ekonomiczne (World Economic Forum) przygotowało kolejny raport (Future of Jobs Report 2025) na temat przyszłości rynku pracy i tego, co nas czeka. Jako podstawę zmian wskazano generatywną sztuczną inteligencję (genAI), ale wśród wyzwań wymieniono także niestabilność gospodarczą, wyzwania środowiskowe, zmiany demograficzne czy zmieniające się oczekiwania społeczeństwa.

O rynku pracy do 2030 roku wypowiedziało się ponad 1000 globalnych pracodawców, zatrudniających w sumie 14 mln pracowików w 22 branżach i 55 gospodarkach na całym świecie.

Trzy najważniejsze trendy

Poszerzanie dostępności cyfrowej ma być trendem, który będzie najsilniej wpływał na rynek pracy. 60 proc. pracodawców spodziewa się, że do 2030 r. zmieni to ich działalność. Chodzi zarówno o AI i przetwarzanie danych (86 proc. odpowiedzi), jak i robotykę oraz automatyzację (58 proc.), ale i wytwarzanie, magazynowanie i dystrybucję energii (41 proc.). Te aspekty mają zarówno napędzać najdynamiczniej rozwijające się stanowiska, ale i wpływać na ograniczenie miejsc pracy czy przyspieszać popyt na umiejętności związane z technologią: AI, Big Data, cyberbezpieczeństwo, umiejętności cyfrowe. To na nie będzie największe zapotrzebowanie.

Kolejnym trendem są rosnące koszty utrzymania. Połowa pracodawców spodziewa się, że zmieni to ich działalność do 2030 r. (mimo prognozowanego spadku inflacji w skali globalnej). Spowolnienie gospodarcze ma zmienić 42 proc. przedsiębiorstw. Z kolei wolniejszy wzrost gospodarczy ma wpłynąć na zastąpienie 1,6 mln miejsc pracy na całym świecie. Jednocześnie wzrośnie zapotrzebowanie na umiejętności kreatywnego myślenia i odporności, elastyczności oraz zwinności.

Łagodzenie wpływu zmian klimatu to trzeci najważniejszy trend, wpływający na zmiany na rynku, ale i kluczowy pod kątem transformacji ekologicznej. 47 proc. pracowdawców spodziewa się, że przekształci to ich biznes w ciągu kolejnych 5 lat. Większy będzie zatem popyt na takie stanowiska jak: inżynierowie energii odnawialnej, inżynierowie oraz specjaliści ds. pojazdów elektrycznych i autonomicznych. Wzrośnie też nacisk na zarządzanie środowiskiem i ekologią - znalazło się to wśród TOP 10 najszybciej rozwijających się umiejętności w raporcie.

Kompetencje przyszłości

Będzie także rósł popyt na umiejętności w zakresie zarządzania talentami, nauczania i mentoringu oraz motywacji i samoświadomości. Ma to związek ze starzeniem się społeczeństw i zmniejszaniem liczby ludności w wieku produkcyjnym w gospodarkach rozwiniętych. Będzie to też powodowało zapotrzebowanie na miejsca pracy w opiece zdrowotnej, opiece socjalnej czy związane ze stanowiskami w edukacji.

Sytuacja geopolityczna w oczywisty sposób również wpływa na rynek pracy. Napędzi transformację 1/3 modeli biznesowych w badanych organizacjach. Niemal 1/5 wskazała, że zwiększy to ograniczenia w handlu i inwestycjach. Tym samym wzrośnie też popyt na stanowiska związane z bezpieczeństwem i cyberbezpieczeństwem. W tym aspekcie jednocześnie będzie większe zapotrzebowanie na umiejętności skoncentrowane na człowieku, takie jak odporność, elastyczność i zwinność oraz przywództwo i wpływ społeczny.

Zawody przyszłości

Niewątpliwie najszybciej rozwijającymi się zawodami będą stanowiska powiązane z technologiami. Chodzi m.in. o specjalistów ds. Big Data, sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego, programistów oprogramowania i aplikacji czy inżynierów w sektorze Fintech. To także wspomniane już role w sektorze związanym z transformacją energetyczną i ekologią oraz pojazdami elektrycznymi i autonomicznymi.

Z kolei największy spadek ma objąć pracowników biurowych, sekretarki, kasjerów, sprzedawców biletów i stanowiska związane z administracją. Tendencja spadkowa obejmie również urzędników pocztowych, kasjerów bankowych czy urzędników, którzy zajmowali się wprowadzaniem różnego rodzaju danych do systemów.

Konieczne przekwalifikowanie

W raporcie eksperci prognozują, że w najbliższych pięciu latach 2/5 (39 proc.) obecnych umiejętności będzie musiało się zmienić lub staną się wręcz przestarzałe (to i tak spadek, w porównaniu do poprzednich edycji, kiedy ten współczynnik był wyższy).

Na co powinni zatem postawić pracownicy? Najbardziej poszukiwaną umiejętnością będzie myślenie analityczne, a 7/10 firm uważa, że jest ona niezbędna w 2025 roku. Ponadto, możemy wymienić: odporność, elastyczność i zwinność, a także przywództwo i wpływ społeczny.

Z kolei, jeśli chodzi o „twarde” kompetencje, najszybciej rośnie zapotrzebowanie na te związane z AI i Big Data, a kolejne wskazywane jest cyberbezpieczeństwo i znajomość technologii. Ich znaczenie będzie rosło w ciągu najbliższych pięciu lat. Do tego konieczne będą „miękkie umiejętności”: kreatywne myślenie, ciekawość i chęć uczenia się przez całe życie. Natomiast 1/4 pracodawców przewiduje spadek znaczenia umiejętności manualnych, wytrzymałości i precyzji.

Pracowników nie ominie także konieczność podnoszenia swoich umiejętności i przekwalifikowania się: na 100 osób do 2030 roku 59 wymagałoby szkolenia.

Co istotne, największą barierą w transformacji biznesu mają być właśnie luki w umiejętnościach pracowników. Pracodawcy, którzy wzięli udział w badaniu w 63 proc. wskazali to jako główną barierę w rozwoju w latach 2025-2030. Tym samym w 85 proc. planują priorytetowo traktować podnoszenie kwalifikacji zatrudnionych, a 70 proc. spodziewa się zatrudnienia osób o nowych umiejętnościach. Z kolei 40 proc. przewiduje redukcję personelu, jeśli ich kompetencje staną się „mniej istotne”, a 50 proc. - przeniesienie do stanowisk o rosnącym znaczeniu.

Jak przyciągnąć talenty?

Rynek pracy nie jest jednostronny, a w Polsce od dawna mówi się o „rynku pracownika”. Jak zatem przyciągnąć talenty do swojej organizacji?

64 proc. ankietowanych firm odpowiedziało, że „wspieranie zdrowia i dobrego samopoczucia” będzie ich kluczową strategią. Dodatkowo, celem są inicjatywy podnoszące kwalifikacje oraz nowe możliwości rozwoju i awansu, a także ich finansowanie - to miałoby zachęcić wybitne jednostki do konkretnego pracodawcy.

Rośnie też znaczenie inicjatyw na rzecz różnorodności, równości i integracji. 47 proc. pracodawców (ponad 4 razy więcej niż 2 lata temu) ma podkreślać zwiększenie dostępności talentów poprzez takie podejście - 83 proc. miało zgłosić taką inicjatywę.

Ponad połowa przewiduje z kolei, że do 2030 roku większą część ich przychodów przeznaczy na wynagrodzenia, a jedynie 8 proc., że spadną.

Sztuczna inteligencja ma kluczowe znaczenie

Bardzo istotne jest także bezpośrednie podejście biznesu do AI. W odpowiedzi na wyzwania 2/3 planuje zatrudnić talenty z takimi umiejętnościami; a 40 proc. chce zredukować personel w obszarach, w których technologia sztucznej inteligencji… poradzi sobie sama.

Polska a wyzwania rynku pracy

Eksperci Światowego Forum Ekonomicznego nie pominęli w raporcie Polski. Według porgnoz, poszerzenie dostępności cyfrowej ma być „dominującym trendem napędzającym zmiany na rynku pracy do 2030 roku”.

Tym samym zmienia się popyt na umiejętności, a polscy pracodawcy przewidują również większe zapotrzebowanie na kompetencje związane z AI i analizą dużych zbiorów danych.

Problemem ma być dostępność talentów na rynku pracy, a 52 proc. pracodawców uważa, że starzenie się społeczeństwa wpłynie na ich działalność w ciągu najbliższych 5 lat.

Natomiast 65 proc. przewiduje, że będą ich czekały wyzwania związane z zatrudnianiem. Potencjał ma tkwić w podejściu do wspierania zdrowia i dobrego samopoczucia pracowników, a także możliwości pracy zdalnej i hybrydowej. To mają być sposoby na przyciąganie i zatrzymanie talentów.

Serwis CyberDefence24.pl otrzymał tytuł #DigitalEUAmbassador (Ambasadora polityki cyfrowej UE). Jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na: [email protected].