"Nastolatki 3.0". Rośnie czas spędzany w sieci, a problem agresji narasta

W siedzibie NASK w Warszawie przedstawiono wyniki piątego wydania raportu: „Nastolatki 3.0”. Badania w ramach raportu trwają już od 2014 roku. Prowadzone są w sekwencjach dwuletnich, powtarzalnych. Co warte odnotowania, badaniom została poddana zdecydowanie większa liczba szkół, niż przy poprzednich edycjach. Dla porównania, w 2020 roku było to 61 placówek, a w 2022 roku już 160 szkół.

„Nie sposób zrozumieć dzisiejszego młodego człowieka, bez analizy tego, jak porusza się w sieci. To jest jego realny świat cyfrowy. To on definiuje kondycję młodego człowieka pod względem psychosomatycznym i to on definiuje jego rolę społeczną” – powiedział w czasie konferencji Wojciech Pawlak, dyrektor NASK.

Rośnie czas spędzany w sieci

Dr Rafał Lange, kierownik Działu Badań Rynku i Opinii w NASK potwierdził, że rośnie czas spędzany przez nastolatki w sieci. W 2022 roku było to średnio 5 godzin i 36 minut dziennie. Dla porównania, w 2014 roku były to 3 godziny i 40 minut, a w roku 2020 - 4 godziny i 50 minut.

„(…) Przekroczyliśmy próg czasu spędzanego przy telewizorze. Internet pochłania pokolenie najmłodszych Polaków o wiele bardziej, niż telewizja” – podkreślił dr Lange.

Niepokojących danych było znacznie więcej. Zdaniem eksperta, szczególnie pesymistycznie nastrajające wyniki dotyczą badania problematycznego użytkowania Internetu – mówiące o tym, jaki odsetek populacji charakteryzuje się wysokim stopniem uzależnienia od internetu. W roku 2020 mówiliśmy o 3,2 proc. nastolatków wymagających wdrożenia terapii, detoksu. Dwa lata później odsetek uzależnionych młodych Polaków wzrósł aż do 8,3 proc.

Czy to patostreaming, czy jeszcze nie?

Podczas prezentacji dotknięto również tematu głośnych ostatnio patostreamów, o których pisaliśmy na łamach CyberDefence24 m.in. przy okazji tego tekstu.

W stosunku do badań z 2018 roku nieznacznie wzrosła liczba nastolatków przyznających się do oglądania tego typu treści (w 2018 r. 23,4 proc., a w 2022 roku - 26 proc.), ale zdaniem doktora Lange dużo bardziej niepokojący jest inny wykres. Mianowicie, o ile w roku 2018 czy 2020 co dziesiąty młody człowiek na pytanie: „czy oglądasz tego typu treści?” odpowiadał: „Trudno powiedzieć”, o tyle przy okazji najnowszych badań, aż 16 proc. respondentów odpowiedziało, że „Nie umie ocenić, czy treść, którą oglądało można zakwalifikować do kategorii patostreamingu”.

„Coraz trudniej młodym osobom rozróżnić, gdzie zaczyna się patostream. Tego typu treści są już tak znormalizowane, że nastolatkom trudno ocenić czy mają do czynienia z treścią normalną czy też nie”  - stwierdził współtwórca raportu.

Dotykając tego wątku nie można nie poruszyć problemu przemocy, jakiej w sieci doświadczają dzieci. Z najnowszej wersji raportu wynika, że niemal 40 proc. nastolatków doświadczyło wyzwisk w sieci, a 25 proc. było poniżane.

Rola rodziców

Omawianie najnowszych wyników badań dotyczyło również roli rodziców. Jak wskazał dr Lange badania pokazują, że dzieci otrzymują smartfony w coraz młodszym wieku. „Jakiś czas temu cezurą była Komunia (8-9 lat), dzisiaj mówimy już o pierwszej klasie szkoły podstawowej” – powiedział. O tym, dlaczego tak wczesne decydowanie o wręczaniu smartfona dzieciom jest niebezpieczne, mówiliśmy w programie „Pułapki sieci” w rozmowie z Magdaleną Bigaj.

Kolejnym problemem wyłaniającym się z raportu fakt, że według badań większość nastolatków deklaruje, że rodzice nie przedstawiają im żadnych wymagań dotyczących korzystania z internetu. Zgoła odmiennie patrzą na to rodzice – prawie 60 proc. z nich uważa, że ustala takie zasady.

W kontekście zachowania rodziców warto jeszcze zwrócić uwagę na zjawisko sharentingu, o którym mówiliśmy na łamach CyberDefence24 w tym materiale. Tutaj również możemy zaobserwować sporą rozbieżność w odpowiedziach dzieci i rodziców. Najnowszy raport NASK mówi nam o tym, że prawie połowa nastolatków przyznaje, że rodzice umieszczają w mediach społecznościowych fotografie z ich wizerunkiem. Co ciekawe, jedynie co trzeci rodzic przyznaje się do takiego działania.

Więcej w internecie, bardziej samotni?

Dostęp do internetu stał się elementem subiektywnego dobrostanu. Jak zauważył dr Lange, nie oznacza to jednak tego, że wpływa to pozytywnie na samoocenę nastolatków (ponad 40 proc. badanych ma jej niski poziom – red.) czy mniejsze poczucie osamotnienia (ponad połowa badanych czuje się samotna – red.).

Raport jest doskonałym materiałem, który mówi nam o ogromnym problemie, który z roku na rok narasta. Po analizie wyników musi przyjść czas na podjęcie kroków, które pozwolą nam z większym optymizmem patrzeć w przyszłość, która – chcąc nie chcąc – będzie jeszcze bardziej cyfrowa. „Internet jest już immanentą częścią życia, szczególnie młodych ludzi, którzy nie znają czasów sprzed internetu. Nie znaczy to jednak, że możemy jako dorośli uznać to za fakt, wobec którego nie możemy nic zrobić (…)” – mówił Mateusz Mrozek, Dyrektor Pionu Ochrony Informacyjnej Cyberprzestrzeni NASK.

Serwis CyberDefence24.pl otrzymał tytuł #DigitalEUAmbassador (Ambasadora polityki cyfrowej UE). Jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na: [email protected].