Skarga na portal X dotarła do UODO. Prezes: Temat coraz bardziej palący

Noyb zdecydowało się na interwencję w związku z sytuacją, którą opisywaliśmy w CyberDefence24.pl. Portal X (dawny Twitter), którego właścicielem jest Elon Musk, korzystał z danych osobowych użytkowników bez ich wyraźnej zgody, w celu szkolenia modelu sztucznej inteligencji Grok.

Taki proces jest naruszeniem RODO. Zareagowała Irlandzka Komisja Ochrony Danych, która wszczęła postępowanie wobec X. W efekcie Elon Musk zgodził się zaprzestać przetwarzania danych użytkowników z UE/EOG zaczerpniętych z postów X od 7 maja 2024 r. do 1 sierpnia 2024 r. DPC poinformowało, że postępowanie sądowe będzie kontynuowane we wrześniu.

Noyb: działania DPC niewystarczające

Noyb w komunikacie opublikowanym na stronie internetowej, działania DPC nazywa „nieśmiałymi”. Zarzuca irlandzkiemu organowi, że nie jest zainteresowany sednem sprawy i zadowala się jedynie „środkami łagodzącymi”.

„Zwracamy uwagę na fakt, że DPC zdaje się aprobować zastosowanie art. 6 ust. 1 lit. f) RODO jako podstawy prawnej odnośnie przetwarzania danych przez Twittera, gdyż »wynegocjował« wdrożenie »wzmocnionych środków łagodzących« na mocy art. 6 ust. 1 lit. f) RODO. Podkreślamy, że w niniejszej sprawie kategorycznie odrzucamy możliwość posłużenia się przez Twittera art. 6 ust. 1 lit. f) RODO” – czytamy w skardze wystosowanej do UODO.

Jak tłumaczyła Alicja Kaszuba w rozmowie z naszą redakcją - artykuł 6 RODO określa podstawę prawną do przetwarzania danych osobowych i jest to zgoda podmiotu danych, która powinna być wyraźna i uprzednia. Według Kaszuby X złamał te zasady, nie informując użytkowników o trenowaniu AI na ich danych i stosując formularz opt-out, według którego wszyscy użytkownicy mają domyślnie ustawioną zgodę na korzystanie z ich danych.

Zarzuty wobec portalu X

Podobnego zdania jest organizacja Noyb, która zdecydowała się w związku z tym wysłać skargi na portal X do urzędów ochrony danych w 9 krajach Unii Europejskiej: Austrii, Belgii, Francji, Grecji, Irlandii, Włoch, Holandii, Polski i Hiszpanii.

W skardze wysłanej do UODO, Noyb stwierdza m.in., że X „nie ma żadnego prawnie uzasadnionego interesu w rozumieniu art. 6 ust. 1 lit. f) RODO, który przeważałby nad interesem (jednostki - red.) skarżącej (lub jakiejkolwiek innej osoby, której dane dotyczą) i nie ma innej podstawy prawnej do przetwarzania tak ogromnych ilości danych osobowych w całkowicie nieokreślonych celach”.

To nie koniec zarzutów. Według Noyb, portal X zniechęca użytkowników do prawa wyboru, stosując formularz opt-out zamiast opt-in, a także do wyrażania sprzeciwu do trenowania AI na naszych danych. Organizacja twierdzi też, że X nie udziela niezbędnych informacji dotyczących przetwarzania danych w sposób „zwięzły, przejrzysty, zrozumiały i łatwo dostępny” i nie używa przy tym „jasnego i prostego języka”.

Jak czytamy dalej: „Jest wysoce prawdopodobne, że przetwarzanie danych osobowych, o którym mowa w skardze, będzie nieodwracalne, a zatem Twitter nie jest w stanie zrealizować prawa do »bycia zapomnianym«, gdy dane osobowe skarżącej zostaną wchłonięte przez (nieokreśloną) technologię »modeli uczenia maszynowego lub sztucznej inteligencji«”.

Noyb do UODO: zalecamy wprowadzenie pilnej procedury

Noyb wysłał do UODO oraz pozostałych ośmiu urzędów prośby o:

• przyjęcie w trybie pilnym środków tymczasowych na podstawie art. 66 RODO celu uniemożliwienia przetwarzania danych osobowych skarżącej - i ponad 60 milionów mieszkańców UE/EOG - bez ich zgody;
• dokładne zbadanie sprawy zgodnie z art.58 ust. 2 RODO;
• zakazanie wykorzystywania danych osobowych na potrzeby bliżej nieokreślonej technologii "modeli uczenia maszynowego lub sztucznej inteligencji" bez zgody skarżącej, a także innych osób, których dane dotyczą.

PUODO: potwierdzam, że wpłynęła skarga

O komentarz w tej sprawie poprosiliśmy Mirosława Wróblewskiego, prezesa UODO.

„Potwierdzam, że do UODO wpłynęła skarga na X, złożona przez NOYB - Europejskie Centrum Praw Cyfrowych, w imieniu skarżącej” – przekazał naszej redakcji PUODO.

Wróblewski zaznacza, że w treści skargi podniesiono zarzut wykorzystywania danych osobowych do nieokreślonych form modeli uczenia maszynowego lub sztucznej inteligencji, wskazując jednoznacznie na narzędzie Grok.

„UODO zbada tę sprawę, aby zapewnić pełną zgodność działań z obowiązującymi przepisami” – zapowiedział prezes.

„Temat coraz bardziej palący"

W rozmowie z CyberDefence24.pl prezes UODO zauważył też, że „w ostatnim czasie obserwujemy przypadki, w których wykorzystywanie danych osobowych na szeroką skalę, bez jasnych podstaw prawnych, prowadzi do naruszeń przepisów RODO, co może skutkować poważnymi konsekwencjami prawnymi dla podmiotów odpowiedzialnych”.

Przykładem może być Meta, wobec której Noyb także wystosował skargi. Działania okazały się skuteczne – Big Tech tymczasowo przestał szkolić swój model sztucznej inteligencji na danych europejskich użytkowników Facebooka i Instagrama. O sprawie pisaliśmy w CyberDefence24.pl.

„Warto podkreślić, że temat ochrony danych osobowych w kontekście rozwoju nowoczesnych technologii, takich jak sztuczna inteligencja, jest coraz bardziej palący. UODO nie pozostaje obojętny na te zagrożenia i z pewnością będzie działać na rzecz ochrony praw osób, których dane są przetwarzane w ramach takich projektów” – deklaruje PUODO w rozmowie z naszą redakcją.

Serwis CyberDefence24.pl otrzymał tytuł #DigitalEUAmbassador (Ambasadora polityki cyfrowej UE). Jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na: [email protected].