#CyberMagazyn: Dr Gil Baram: Czy Putin sięgnie po destrukcyjne zdolności cybernetyczne?

Jest pani wybitną ekspertką od cyberbezpieczeństwa, wcześniej pracując naukowo na Uniwersytecie w Tel Awiwie, teraz na Uniwersytecie Stanforda w Dolinie Krzemowej. Zajmowała pani również stanowiska w wywiadzie cybernetycznym w izraelskim Narodowym Urzędzie ds. Bezpieczeństwa Informacji.

Gil Baram: Obecnie odbywam postdoktorancki staż Fulbrighta w Stanford Center for International Security and Cooperation (CISAC) Uniwersytetu Stanforda. Specjalizuję się w badaniach bezpieczeństwa, a konkretnie cyberkonfliktów między państwami na arenie międzynarodowej, a także strategii podejmowania decyzji i atrybucji.

Oprócz badań naukowych jest pani konsultantką rządów, korporacji i organizacji międzynarodowych ds. cyberbezpieczeństwa. Jakiego typu cyberzagrożenia są w tych czasach największym wzywaniem?

Obecnie państwa stoją przed wieloma wyzwaniami, jeśli chodzi o cyberzagrożenia, od ataków na infrastrukturę krytyczną po włamania i kradzieże informacji, a także operacje wywierania wpływu. Jeśli chodzi o obecną sytuację między Rosją a Ukrainą, widzimy, że cyberbezpieczeństwo odgrywa tam stosunkowo niewielką rolę, a podstawowa cyberobrona Ukrainy sprawdziła się lepiej niż oczekiwano.

Ta wojna zaczęła się od cyberataków. Dzień przed zbrojnym najazdem Rosji na Ukrainę przestały działać m.in. strony ukraińskiego Parlamentu, Rady Ministrów i MSZ.

Wykorzystywanie cyberataków i włamań jest częścią konwencjonalnej wojny i konfliktu. Rosyjski rząd wykorzystuje cyberataki do niszczenia infrastruktury krytycznej, a także dezinformację, aby wpływać na docelowych odbiorców. Nie ma wątpliwości, że rosyjski rząd dysponuje znacznymi zdolnościami ofensywnymi w cyberprzestrzeni. Rosjanie prezentują je na Ukrainie od kilku tygodni, a od kilku lat biorą na cel Ukrainę, na przykład w 2015 roku, kiedy włamali się do ukraińskiej sieci energetycznej.

Zajmuje się pani też rolą agencji wywiadowczych w cyberatakach. Jak Rosja wygląda z tej perspektywy?

Rosja zaangażowała się w wyrafinowane kampanie szpiegowskie przeciwko Zachodowi, a konkretnie przeciwko Stanom Zjednoczonym, takie jak włamanie SolarWinds na amerykańskie agencje rządowe wykryte w zeszłym roku oraz włamanie do Komitetu Narodowego Demokratów w 2015 roku. W sferze operacji informacyjnych kraj ten nie waha się korzystać z wyrafinowanych możliwości. Rosyjscy hakerzy mogą również powodować ogromne szkody i zakłócenia, używając stosunkowo prostych technik, takich jak oprogramowanie ransomware (jak w przypadku Colonial Pipeline i irlandzkiej służby zdrowia) i innych ataków.

Inwazja zbrojna Rosji na Ukrainę to główna odsłona dramatu, ale są też działania prowadzone w cyberprzestrzeni. Być może w trakcie wojny czy raczej konfrontacji w cyberprzestrzeni już jesteśmy?

Rosyjska inwazja na Ukrainę nie jest cyberwojną. Powstaje pytanie, czy prezydent Putin użyje bardziej wyrafinowanych i destrukcyjnych zdolności cybernetycznych przeciwko Ukrainie i Zachodowi, co mogłoby eskalować napięcie w cybersferze.

Pamiętajmy, że w tej przestrzeni działają również aktorzy niepaństwowi: kolektyw hakerski Anonymous przyznał się do włamania i wycieku danych należących do rosyjskiego Ministerstwa Obrony. Rosyjscy urzędnicy poinformowali, że oficjalne strony Kremla zostały usunięte po atakach DDoS, które miały miejsce 26 lutego.

We współczesnym świecie cyberprzestrzeń jest jednym z najważniejszych obszarów funkcjonowania państwa. Jakie są zastosowania sztucznej inteligencji w przypadku obrony?

W wielu aspektach ofensywy i obrony, sztuczna inteligencja nabiera coraz większego znaczenia. Wykorzystanie systemów AI pozwoli na przeprowadzanie cyberataków, których kraje wcześniej nie były w stanie przeprowadzić.

Autonomiczne systemy oparte na sztucznej inteligencji odgrywają coraz bardziej znaczącą rolę w różnych dziedzinach, w tym w przemyśle, medycynie, gospodarce i bezpieczeństwie. Ale ponieważ są skomputeryzowane, systemy te są narażone na błędy kodowania, co może prowadzić do błędnych decyzji i wykonania niepożądanych działań. Są również podatne na cyberataki, które mogą zaszkodzić lub całkowicie zawiesić ich działalność.

Chcemy być także bliżej Państwa – czytelników. Dlatego, jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na: [email protected]. Przyszłość przynosi zmiany. Wprowadzamy je pod hasłem #CyberIsFuture.