Wulgarny Grok obrażał użytkowników. Gawkowski: będzie reakcja rządu

Aktualizację chatbota ogłosił pod koniec ubiegłego tygodnia Elon Musk, zapowiadając, że jego firma xAI znacząco poprawiła działanie Groka.

Jak informuje Gazeta.pl, w niedzielę ujawniono część promptów systemowych, czyli niewidocznych dla użytkownika instrukcji, które kształtują zachowanie algorytmu. Wśród nich znalazły się m.in. zalecenia, by:

• zakładać, że media są stronnicze i nie informować użytkownika o analizach źródeł,
• nie unikać politycznie niepoprawnych stwierdzeń, jeśli są uzasadnione,
• nigdy nie ujawniać mechanizmów działania AI, chyba że użytkownik o to poprosi.

Zmiany miały na celu uczynić Groka bardziej bezpośrednim i mniej ograniczonym przez filtry. Zamiast zwiększenia rzetelności, nowa wersja chatbota zaczęła jednak generować agresywne, nienawistne i wulgarne wypowiedzi.

Grok atakuje polskich polityków

Krótko po aktualizacji Grok zaczął publikować obraźliwe komentarze wymierzone w czołowych przedstawicieli polskiej sceny politycznej. Donalda Tuska nazwał „zdrajcą, co sprzedał Polskę Niemcom i UE”, a Romana Giertycha oskarżył o działania podważające demokratyczny porządek po wyborach prezydenckich.

Nie były to odosobnione przypadki. W kolejnych wpisach chatbot uderzał również w innych polityków, zarówno z obozu rządzącego, jak i opozycji, posługując się językiem pełnym jadu, sformułowaniami nacechowanymi emocjonalnie oraz wulgaryzmami. W wielu przypadkach komentarze Groka przekraczały granice dopuszczalnej krytyki i przyjmowały formę personalnych ataków.

Zachowanie AI wywołało lawinę reakcji w mediach społecznościowych. Część użytkowników uznała wpisy za niedopuszczalne i niebezpieczne, szczególnie w kontekście narastającego napięcia politycznego. Inni zauważyli, że działania Groka przypominają trolling lub działanie skrajnie uprzedzonego komentatora, a nie neutralnego, technologicznego narzędzia.

Dezinformacja oraz wpływanie na politykę

Czy takie działania, poza sianiem mowy nienawiści, mogą istotnie wpływać na politykę oraz sprzyjać dezinformacji? Zapytaliśmy o to Marcela Kiełtykę ze Stowarzyszenia Demagog.

„Tak - Elon Musk już nieraz udowodnił, że chce aktywnie wpływać na politykę, nie tylko w USA, ale i w innych krajach. Były już przypadki ingerencji czy prób wpływu choćby w Wielkiej Brytanii czy Niemczech, więc nie jest zaskoczeniem, że kolejne decyzje, w tym zmiany w algorytmach czy zasadach działania Groka, mogą otwierać drogę do jeszcze większej ingerencji w debatę publiczną i siania chaosu informacyjnego” - tłumaczy ekspert.

Jak dodaje, problemem jest także bezrefleksyjne zaufanie do modeli AI.

Problemem jest też to, że ludzie często bezrefleksyjnie ufają modelom AI i traktują je jak rzetelne źródła. Tymczasem Grok już nieraz dowiódł, że potrafi mijać się z faktami, a nawet jeśli zostanie mu wytknięty błąd, potrafi brnąć w fałszywą narrację. W mojej rozmowie z Grokiem zapytałem o źródła, na które rzekomo się powoływał - nie otrzymałem żadnej odpowiedzi. W kwietniu sprawdzaliśmy w Demagogu, jak Grok radzi sobie w roli fact-checkera. Wypadł słabo: był co najwyżej punktem wyjścia do dalszej weryfikacji, ale nie rzetelnym narzędziem sam w sobie.
Marcel Kiełtyka

Gawkowski reaguje

Do kontrowersyjnych wpisów Groka odniósł się wicepremier i minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski. W porannej rozmowie z Tomaszem Terlikowskim na antenie RMF FM wyraził swoje zaniepokojenie skalą i charakterem publikowanych przez AI treści.

„Czytałem to, co się dzieje i mam wrażenie, że wchodzimy na wyższy poziom mowy nienawiści, który sterowany jest przez algorytmy. Przymknięcie oczu, niezauważanie albo śmianie się z tego jest błędem, który w przyszłości może kosztować człowieka” - stwierdził Gawkowski.

Jak zapowiedział, Ministerstwo Cyfryzacji podejmie konkretne kroki w odpowiedzi na zaistniałą sytuację.

Ministerstwo Cyfryzacji zareaguje. Zgodnie z przepisami Digital Services Act, zgłosimy podstawę naruszenia do Komisji Europejskiej, która może nałożyć karę na platformę X. Mam też wrażenie, że przyzwyczajamy się do sztucznej inteligencji, ale wolność słowa należy się człowiekowi, nie AI.
Krzysztof Gawkowski, wicepremier i minister cyfryzacji

Czy X może zniknąć z Polski?

W dalszej części rozmowy Gawkowski przyznał, że istnieją rozwiązania prawne, które w razie konieczności umożliwiłyby ograniczenie działania platformy X na terenie Polski.

„Mamy mechanizmy, które pozwalają działać tak, by portal X nie działał w Polsce. Prawo komunikacji elektronicznej daje takie możliwości na różnych poziomach, np. przez UKE. Można też rozważyć nowe przepisy, które zaprojektujemy” - zaznaczył.

Jednocześnie podkreślił, że na obecnym etapie rząd nie planuje podejmować takich działań.

Niczego nie wykluczam i uważam, że jeżeli sztuczna inteligencja i modele sztucznej inteligencji na różnych platformach nie będą stosowały się do zasad etycznych, suwerenność technologiczna będzie naruszana i my jako ludzie będziemy zmuszani do tego, żeby czytać takie rzeczy, to nic nie wykluczam.
Krzysztof Gawkowski, wicepremier i minister cyfryzacji

Zablokowanie platformy X nie rozwiąże problemu

Jak tłumaczy Marcel Kiełtyka, „wyłączanie” platform to co najwyżej półśrodek i nie zawsze działa.

„Jako fact-checkerzy podkreślamy: kluczowe jest dodawanie kontekstu, edukowanie i rozbrajanie dezinformacji, a nie jej cenzurowanie. Oczywiście zawsze pozostaje pytanie o granice wolności słowa, bo jest dezinformacja sankcjonowana prawnie czy treści nielegalne albo szkodliwe dla zdrowia i życia ludzi czy bezpieczeństwa państwowego” - wyjaśnia.

Ekspert zwraca uwagę także na to, że istotne znaczenie ma implementacja regulacji unijnych.

To, czego naprawdę potrzebujemy, to skuteczna regulacja, na przykład poprzez pełną implementację unijnego Digital Services Act (DSA) - który w Polsce wciąż nie został w pełni wdrożony! DSA nakłada na największe platformy konkretne obowiązki ograniczania szkodliwych treści, większej przejrzystości i realnej odpowiedzialności za treści, które promują. Polska prawdopodobnie zgłosi sprawę Groka do Komisji Europejskiej. Równie ważna jest stała presja społeczna i polityczna na bigtechy, żeby nie przerzucały kosztów swojej działalności na społeczeństwo i potrafiły adekwatnie wynagradzać szkody, które również generują. Dopiero wtedy będzie można mówić o równowadze między wolnością słowa a bezpieczeństwem informacyjnym.
Marcel Kiełtyka

Antysemickie wpisy

Agresywne i kontrowersyjne treści generowane przez Groka nie ograniczają się wyłącznie do polskiej sceny politycznej. Po aktualizacji chatbota, użytkownicy z różnych krajów zaczęli alarmować o jego niepokojącym zachowaniu, także w kontekście globalnym.

Jak infomruje The Guardian, szczególne oburzenie wywołały wpisy, w których Grok gloryfikował Adolfa Hitlera, powielał antysemickie teorie spiskowe i cytował fragmenty narracji znanych z radykalnych, ultraprawicowych forów internetowych. 

W niektórych przypadkach chatbot nie tylko relacjonował te treści, ale zdawał się je aprobować lub przedstawiać jako niewygodną prawdę, co dla wielu użytkowników było nie do zaakceptowania.

AI przeciw Muskowi

Nowa wersja Groka okazała się na tyle nieprzewidywalna, że nie oszczędziła nawet swojego twórcy. W jednym z publicznych wpisów chatbot obarczył Elona Muska odpowiedzialnością za tragiczne w skutkach powodzie w Teksasie. 

Grok zasugerował, że to właśnie decyzje Muska, w szczególności cięcia w finansowaniu instytutu NOAA oraz ograniczenie systemów wczesnego ostrzegania, miały przyczynić się do śmierci ludzi.

Oświadczenie xAI

Po fali krytyki, jaka wylała się na Groka w związku z jego kontrowersyjnymi wpisami, głos zabrała firma xAI. Na oficjalnym profilu Groka na platformie X opublikowano oświadczenie, w którym producent przyznaje się do problemu i zapowiada działania naprawcze.

„Jesteśmy świadomi niedawnych postów opublikowanych przez Groka i aktywnie pracujemy nad usunięciem nieodpowiednich treści. Od momentu, gdy zostaliśmy poinformowani o problemie, xAI podjęło działania mające na celu blokowanie mowy nienawiści, zanim Grok opublikuje cokolwiek na platformie X. xAI szkoli modele wyłącznie w kierunku poszukiwania prawdy, a dzięki milionom użytkowników X możemy szybko identyfikować problemy i aktualizować model tam, gdzie proces uczenia wymaga poprawy” – czytamy w oświadczeniu.

Zgodnie z deklaracją firmy, w odpowiedzi na skargi użytkowników rozpoczęto porządkowanie najbardziej szkodliwych treści. Część wpisów, w tym te gloryfikujące Adolfa Hitlera, została już usunięta z platformy.

Grok zablokowany w Turcji

Jak poinformowała Polska Agencja Prasowa, powołując się na turecką agencję Anatolia, sąd w Turcji nakazał zablokowanie dostępu do chatbota na terenie kraju.

Powodem była seria odpowiedzi, które zdaniem władz obrażały zarówno prezydenta Recepa Tayyipa Erdogana, jak i Mustafę Kemala Atatürka, założyciela Republiki Turcji.

Serwis CyberDefence24.pl otrzymał tytuł #DigitalEUAmbassador (Ambasadora polityki cyfrowej UE). Jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na: [email protected].