Antykoncepcja awaryjna i intymne dane. Naczelna Izba Aptekarska komentuje

Ministerstwo Zdrowia prowadzi pilotażowy program, który ma na celu ułatwienie pacjentkom dostępu do antykoncepcji awaryjnej (tzw. „tabletki po”). Apteki, które biorą udział w programie, mogą sprzedawać antykoncepcję awaryjną na podstawie recepty farmaceutycznej. Muszą jednak najpierw przeprowadzić wywiad z pacjentką.

Formularz z pytaniami o życie intymne

Jak pisaliśmy w CyberDefence24.pl - portal rynekzdrowia.pl dotarł do formularza zalecanego farmaceutom, w którym padają pytania o życie seksualne pacjentek, m.in. o to, kiedy odbył się niezabezpieczony stosunek, czy był to „jednorazowy epizod” w cyklu miesiączkowym, a także, czy pacjentka przyjmuje regularnie antykoncepcję i w jakiej formie.

Formularz stworzył zespół ekspertów pod kierunkiem dr Piotra Merksa.

Czy apteki korzystają z formularza?

O to, czy formularz jest używany przez farmaceutów, redakcja CyberDefence24.pl zapytała Naczelną Izbę Aptekarką (NIA).

Rzecznik prasowy NIA, Konrad Madejczyk zaznaczył w oświadczeniu przesłanym redakcji, że ten dokument nie był autoryzowany, ani współtworzony przez Naczelną Izbę Aptekarską.

„Nie mamy wiedzy czy apteki włączone do pilotażu korzystają z formularza wywiadu zaproponowanego przez zespół pod kierunkiem dr Piotra Merksa” – stwierdził.

Jednak nie jest to wykluczone, ponieważ jak zaznaczył Madejczyk: „farmaceuta wykonuje niezależny zawód medyczny i podczas udzielania świadczeń może korzystać z samodzielnie wybranych narzędzi”.

Wytyczne NIA i Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego

Jak czytamy w oświadczeniu przesłanym naszej redakcji - Zespół do Spraw Standaryzacji Opieki Farmaceutycznej Naczelnej Izby Aptekarskiej oraz Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne udostępniły własne wytyczne, które można przeczytać pod TYM linkiem.

„Wytyczne te kładą nacisk na przestrzeganie praw pacjentki, unikanie stygmatyzacji i postawy oceniającej oraz uczulają na intymną naturę wywiadu przed wystawieniem recepty farmaceutycznej na antykoncepcję awaryjną. W ich skład wchodzą także materiały edukacyjne dla pacjentki, wspierające podjęcie decyzji o zastosowaniu leku oraz stosowne klauzule informacyjne” – komentuje rzecznik prasowy NIA.

Wywiad farmaceutyczny „elementem profesjonalnego doradztwa"

Zajrzeliśmy do treści wytycznych dla farmaceutów od NIA i Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego. Nie pojawiają się tu konkretne pytania, które magister farmacji miałby /miałaby zadawać pacjentkom podczas wywiadu.

Czytamy jednak, że wywiad jest ważnym elementem „profesjonalnego doradztwa i opieki farmaceutycznej”.

W trakcie wywiadu farmaceutycznego farmaceuta zbiera informacje na temat stanu zdrowia pacjenta, aktualnie przyjmowanych leków, alergii, stylu życia oraz wszelkich innych czynników, które mogą mieć wpływ na skuteczność i bezpieczeństwo farmakoterapii.
Antykoncepcja awaryjna. Wytyczne dla farmaceutów

Wywiad ma pomóc w optymalizacji leczenia, poprawie bezpieczeństwa pacjentek oraz zwiększeniu efektywności terapii. Pozwala także na „dostosowanie opieki farmaceutycznej do indywidualnych warunków i preferencji” pacjentek.

Pokoje opieki farmaceutycznej

Procedura wystawienia recepty farmaceutycznej opisana jest w rozporządzeniu ministra zdrowia z 29 kwietnia, które analizowaliśmy w tym tekście.

Z uwagi na podawanie intymnych i wrażliwych danych, rozporządzenie wskazuje, aby wywiady z pacjentkami odbywały się w „pokoju opieki farmaceutycznej, jeżeli dana apteka go posiada lub w pomieszczeniu administracyjno-szkoleniowym, jeżeli w danej aptece pełni ono funkcję pokoju opieki farmaceutycznej”.

Co, kiedy w aptece nie ma osobnego pokoju?

Zapytaliśmy Naczelną Izbę Aptekarską, co w przypadku, gdy apteka nie posiada osobnego pomieszczenia. „Apteka nieposiadająca warunków lokalowych nie może zostać włączona do pilotażu” – przekazał rzecznik prasowy NIA.

„Jednocześnie warto zwrócić uwagę, że coraz więcej aptek wydziela i wyposaża pomieszczenia przeznaczone do świadczenia opieki farmaceutycznej. Farmaceuci mogą wykonywać w nich również podstawowe badania diagnostyczne (m.in. pomiary antropometryczne, glikemii, ciśnienia), przeprowadzać konsultację farmaceutyczną Nowy Lek czy wykonywać przegląd lekowy” – zaznacza Konrad Madejczyk.

Gdzie przechowywana jest dokumentacja?

Wywiad za pacjentką jest następnie zapisywany w Elektronicznej Platformie Gromadzenia, Analizy i Udostępnienia Zasobów Cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych. 

Jeśli system nie działa i farmaceuta sporządzi dokumentację papierową – „powinna być ona przechowywana w archiwum apteki – w zamykanej na klucz szafie przeznaczonej do przechowywania dokumentacji medycznej pacjentów, zgodnie z przepisami dotyczącymi przechowywania recept w aptece” – komentuje rzecznik prasowy NIA.

Wątpliwości wokół rozporządzenia

Oświadczenie Naczelnej Izby Apekarskiej po części rozwiewa wątpliwości, co do tego, jak apteki dbają o prywatność pacjentek, które chcą kupić antykoncepcję awaryjną.

Dużym problemem nadal jest jednak to, że rozporządzenie ministra zdrowia nie precyzuje, w jaki sposób osobowe i intymne dane pacjentek, które kupują antykoncepcję awaryjną, są przechowywane i przetwarzane.

Jak zaznacza Fundacja Panoptykon, nie wiadomo dokładnie, kto ma dostęp do systemu elektronicznego, gdzie mogą trafić dane i czy na przykład nie zainteresuje się nimi CBA. Wątpliwości podziela też prezes UODO Mirosław Wróblewski.

Serwis CyberDefence24.pl otrzymał tytuł #DigitalEUAmbassador (Ambasadora polityki cyfrowej UE). Jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na: [email protected].