Rząd pracuje nad nową ustawą o danych

Data Governance Act (DGA) to rozporządzenie unijne, które obowiązuje od września 2023 roku bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich, ale nie reguluje wszystkiego szczegółowo, dlatego potrzebne są przepisy krajowe, które umożliwią jego skuteczne stosowanie. 

W związku z tym trwają prace nad projektem ustawy, który wdroży nowe prawo o zarządzaniu danymi. Konsultacje publiczne dotyczące tego projektu trwały do 2 października 2024 r.

Projekt ustawy ma wprowadzić mechanizmy umożliwiające ponowne wykorzystywanie niektórych kategorii danych, pochodzących z sektora publicznego, które są chronione ze względu na prawa osób trzecich. Dotyczy to między innymi poufności informacji handlowych, ochrony praw własności intelektualnej oraz ochrony danych osobowych. 

Zapisy prawne projektu mają stanowić gwarancję ochrony tych praw, jednocześnie zwiększając ilość danych dostępnych do wykorzystania w innowacyjnych produktach, usługach i aplikacjach.

W tym obszarze kluczową rolę odgrywa Prezes Głównego Urzędu Statystycznego (GUS). Projekt ustawy wyznacza go jako podmiot odpowiedzialny za oferowanie pomocy organom publicznym w sprawnym i bezpiecznym udostępnianiu danych chronionych w celu ich ponownego wykorzystywania. 

Dodatkowo, projekt ustawy przewiduje funkcjonowanie punktu informacyjnego, który ma dostarczać użytkownikom danych wszelkich niezbędnych informacji o dostępnych zbiorach danych i sposobach ich udostępniania. 

Jaki jest postęp w pracach nad projektem?

O to, jak przebiegają prace nad projektem, zapytaliśmy Ministerstwo Cyfryzacji.

„Projekt jest na etapie procedowania przez Stały Komitet Rady Ministrów. Po przyjęciu projektu przez Radę Ministrów zostanie on przekazany do Sejmu. Na obecnym etapie nie jesteśmy w stanie wskazać konkretnego terminu, kiedy to nastąpi. Dokładamy wszelkich starań, żeby projekt został uchwalony tak szybko, jak to możliwe. Nie jesteśmy w stanie precyzyjnie wskazać, kiedy to nastąpi” - czytamy w odpowiedzi resortu.

Co dokładnie przewidują nowe przepisy?

W celu ułatwienia wymiany danych oraz zwiększenia zaufania do dzielenia się nimi, projekt ustawy wprowadza usługę neutralnego pośrednictwa w dostępie do danych. Ta nowa forma działalności otwiera możliwości dla przedsiębiorców i innowatorów, którzy będą mogli działać jako pośrednicy danych.

Nadzór nad tym obszarem powierzono Prezesowi Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO). Zyska on nowe kompetencje w zakresie prowadzenia rejestru i nadzorowania przedsiębiorstw, które będą chciały pełnić rolę pośredników danych. 

Istotne jest, że pośrednicy będą musieli zachować bezstronność i nie będą mogli wykorzystywać danych do realizacji własnych celów. Ich usługi mają być świadczone w sposób bezpieczny i zaufany, na przykład poprzez dostosowywanie danych do wygodnego formatu.

Altruizm danych

Projekt ustawy ureguluje również dobrowolne przekazywanie danych w celach altruistycznych, na przykład na potrzeby badań naukowych czy medycznych. 

Rozwiązanie to ma na celu zapewnienie wiarygodności i bezpieczeństwa przetwarzania danych dla obywateli, którzy dotychczas chcieli dzielić się swoimi danymi, ale brakowało im odpowiednich mechanizmów gwarantujących bezpieczeństwo. Szerzej pisaliśmy o tym na łamach CyberDefence24.

Nadzór nad organizacjami altruizmu danych miałby sprawować Prezes UODO, który będzie odpowiedzialny za ich rejestrację i nadawanie logotypów poświadczających ich wiarygodność, co ma wzmocnić zaufanie do tego typu inicjatyw. 

Czym jest Data Governance Act?

Data Governance Act to unijne rozporządzenie, którego celem jest stworzenie bezpiecznych i zaufanych ram dla dzielenia się danymi - zarówno między sektorami, jak i pomiędzy państwami UE. Ma to przynieść realne korzyści dla obywateli, firm i administracji publicznej.

DGA jest jednym z kluczowych elementów europejskiej strategii danych i ma wspierać rozwój tzw. wspólnych europejskich przestrzeni danych np. w sektorach zdrowia, rolnictwa, energetyki, mobilności, środowiska, finansów czy administracji publicznej. 

Co dokładnie umożliwia DGA?

Rozporządzenie:

• ułatwia ponowne wykorzystywanie danych publicznych, które nie mogą być po prostu udostępnione jako otwarte dane (np. dane zdrowotne),
• reguluje działalność pośredników danych, czyli firm, które organizują udostępnianie danych między podmiotami w sposób bezpieczny i zgodny z prawem,
• wprowadza „altruizm danych", czyli mechanizm, dzięki któremu obywatele i firmy mogą dobrowolnie przekazywać dane do celów społecznych, np. badań naukowych czy walki z chorobami,
• umożliwia transgraniczne dzielenie się danymi, tak by dane mogły być wykorzystywane w różnych państwach i sektorach UE.

Jakie są korzyści płynące z DGA?

DGA wiąże się z szeregiem korzyści, wśród których należy wymienić: 

• lepsze usługi publiczne - dzięki analizie danych rządy mogą podejmować trafniejsze decyzje i działać efektywniej, 
• rozwój nowych produktów i usług - dane są paliwem dla sztucznej inteligencji, innowacji i startupów,
• realne oszczędności - np. lepsze zarządzanie transportem może zaoszczędzić miliardy euro rocznie, a lepsze wykorzystanie danych zdrowotnych może poprawić leczenie i uratować życie,
• zrównoważony rozwój - dane środowiskowe pomagają walczyć ze zmianami klimatycznymi, danymi rolniczymi można wspierać precyzyjne rolnictwo.

Serwis CyberDefence24.pl otrzymał tytuł #DigitalEUAmbassador (Ambasadora polityki cyfrowej UE). Jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na: [email protected].