Przeciwdziałanie rosyjskiej dezinformacji. Międzynarodowy projekt z udziałem Grupy Defence24

Projekt ma również na celu wskazanie mechanizmów, których wdrożenie powinno przyczynić się do wzmacniania odporności państw na oddziaływanie dezinformacji, jaką Rosja prowadzi m.in. w Polsce, w celu podważenia demokratycznych procesów.

Demokratyczne państwa Europy Środkowej i Wschodniej obecnie znajdują się na pierwszej linii zagrożenia militarnego i oddziaływania hybrydowego ze strony Rosji. Rosyjska agresywna polityka zagraniczna, wzmacniana projekcją siły militarnej, wymierzone w podważenie demokratycznych państw regionu, w znacznym stopniu osłabiło bezpieczeństwo regionalne oraz uwypukliło słabości niektórych państw NATO i UE. Takie działania Rosja wykorzystuje do osiągania swoich celów neoimperialnych.

Aktywne kampanie dezinformacyjne Kremla odgrywają znaczącą rolę w podważaniu, zakłócaniu i upolitycznianiu krajowych reakcji na jego bezprawne działania, w tym na Ukrainie oraz na inne krytyczne wydarzenia, takie jak pandemia COVID-19. Warto zauważyć, że dezinformacja niesie za sobą tak samo negatywne skutki społeczne, jak np. zagrożenie w cyberprzestrzeni, tym bardziej, że Rosja polega na taktykach dezinformacji z czasów sowieckich, wzmocnionych narzędziami i technologiami cyfrowymi, w tym mediami społecznościowymi.

Co istotne, znaczna część prokremlowskiej dezinformacji obecnej w przestrzeni informacyjnej państw demokratycznych jest wytwarzana i rozpowszechniana przez lokalnych, krajowych aktorów medialnych, jak i quasi-medialnych, które często służą jako aktywatory i wzmacniacze wpływu informacyjnego Kremla. Prokremlowska postawa niektórych mediów krajowych, działających na terenach państw Europy Środkowej i Wschodniej, w tym głównych mediów ogólnokrajowych, znajduje odzwierciedlenie nie tylko w rozpowszechnianiu prokremlowskich narracji dezinformacyjnych, ale także w ich strukturach własnościowych, zależnościach finansowych i powiązaniach z prorosyjskimi ugrupowaniami politycznymi i gospodarczymi. Wszystkie te czynniki przyczyniają się do tego, że strategiczna dezinformacja sponsorowana przez Rosję, staje się zagrożeniem dla bezpieczeństwa całego regionu, a tym samym dla UE i NATO.

Rola i znaczenie Polski

Polska, członek NATO i UE, jest jednym z państw, najbardziej atakowanych przez Rosję, wykorzystującą działania informacyjne i psychologiczne, w tym dezinformację i propagandę do podważenia pozycji Polski na arenie międzynarodowej, polaryzacji społeczeństwa oraz wpływania na procesy polityczne i administracyjne w kraju.

Stosowanie przez Rosję wielowątkowych negatywnych narracji skierowanych na społeczeństwo, powoduje, że pewna jego część ma problem ze zrozumieniem procesów, jakie administracja państwowa podejmuje, by zwiększyć odporność państwa na oddziaływania hybrydowe, realizowane przez Rosję w Polsce oraz innych państwach Europy Środkowo-Wschodniej. Co ciekawe, zdecydowanie większa część społeczeństwa rozumie jednak, że prowadzone przez Rosję działania hybrydowe - w tym z wykorzystaniem dezinformacji i propagandy - mają na celu wzmacnianie rosyjskiej neoimperialnej ideologii, a przez to stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa Polski.

Podstawowym problemem jest to, że część polskiego społeczeństwa nie rozumie, w jaki sposób działają krajowe instytucje odpowiedzialne za wykrywanie, analizowanie i przeciwdziałanie zagranicznym/zewnętrznym informacjom i operacjom psychologicznym, w tym dezinformacji i propagandzie. Brak zrozumienia tak ważnych procesów można do pewnego stopnia zmniejszyć poprzez budowanie świadomej odporności obywateli.

Dyskusja z udziałem instytucji

Wydaje się zatem, że jednym z priorytetów bezpieczeństwa narodowego Polski, mogłaby być otwarta dyskusja na temat rozwijania zdolności identyfikowania, monitorowania i przeciwdziałania dezinformacji oraz propagandzie przy udziale podmiotów niepaństwowych. Taka dyskusja mogłaby objąć krajowe, pozarządowe instytucje demokratyczne, które mogłyby potencjalnie wspierać instytucje państwowe w zwalczaniu zewnętrznej i wewnętrznej dezinformacji oraz propagandy ukierunkowanej na naruszanie interesów narodowych. Działanie takie wpisałoby się w cele Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP z 2020 roku, z której wynika, że zapewnienie bezpiecznego funkcjonowania państwa i obywateli w przestrzeni informacyjnej, mogłoby odbywać się przy aktywnym przeciwdziałaniu dezinformacji poprzez budowę, wzmacnianie zdolności i stworzenie procedur współpracy z mediami informacyjnymi oraz społecznościowymi, przy zaangażowaniu obywateli i organizacji pozarządowych.

W ramach tego projektu Defence24 podejmie wysiłki w celu:

• próby identyfikacji luk instytucjonalnych w wykrywaniu, analizie i przeciwdziałaniu zagranicznym operacjom informacyjnym i psychologicznym, w tym dezinformacyjnym i propagandowym;
• zdefiniowania istniejących zagrożeń (podmiotów odpowiedzialnych za szerzenie dezinformacji i propagandy) poprzez monitorowanie wybranych narracji dezinformacyjnych, związanych z wojną w Ukrainie. Działalność ta obejmie codzienny monitoring polskojęzycznych źródeł internetowych m.in. mediów społecznościowych, które pozwolą na szybkie wykrywanie i weryfikację potencjalnych kampanii dezinformacyjnych;
• dostarczanie, w ramach konstruktywnego dialogu pomiędzy podmiotami państwowymi i pozarządowymi rekomendacji dotyczących eliminowania luk w zdolnościach między instytucjami państwowymi, a interesariuszami sektora publicznego/prywatnego w zakresie zwalczania dezinformacji/propagandy i złośliwych wpływów zagranicznych w Polsce.

Cele projektu

Realizacja projektu powinna doprowadzić do podniesienia świadomości społeczeństwa na zagrożenia płynące z rosyjskiej dezinformacji i propagandy, a przez to zwiększenia odporności państwa na zewnętrzne i wewnętrzne czynniki destabilizujące. Wydaje się, że cel ten może zostać wzmocniony poprzez rozszerzenie wzajemnej współpracy administracji państwowej i podmiotów pozarządowych. Wzmacnianie wspomnianych zdolności oraz świadomości społecznej, wychodzi naprzeciw priorytetom bezpieczeństwa narodowego, budowanego przy udziale państwa i organizacji pozarządowych, co w konsekwencji jeszcze bardziej wspiera procesy demokratyczne.

Warto wskazać, że projekt realizowany jest również w Bułgarii i Rumunii, odpowiednio przez The Center for the Study of Democracy oraz The GlobalFocus Centre. Przedstawiciele obu państw wzięli udział w zorganizowanej przez Grupę Defence24 konferencji Cyber24 Day, która odbyła się 12 października br.

Spotkanie z przedstawicielami Rumunii i Bułgarii miało charakter spotkania koordynacyjnego, podczas którego eksperci podzielili się wiedzą na temat wysiłków podejmowanych w Rumunii i Bułgarii w celu zidentyfikowania przyczyn rozpowszechniania dezinformacji w ich państwach.

Wskazali również, jakie inicjatywy w tej sprawie podejmują tamtejsze organizacje pozarządowe. Goran Georgiev, reprezentujący Center for the Study of Democracy (Bułgaria) oraz Andrei Tiut, reprezentujący the GlobalFocus Centre (Rumunia) przedstawili wpływ rosyjskiej propagandy na społeczeństwo w Bułgarii i Rumunii. Wskazali obecnie najpopularniejsze trendy dezinformacyjne w sieci oraz podzielili się prognozami jakich - według nich - narracji należy spodziewać się w najbliższej przyszłości.

Przedstawili również wnioski i wyzwania z jakimi mierzą się w ich państwach organizacje pozarządowe przy współpracy z administracją państwową w zakresie przeciwdziałania kampaniom dezinformacyjnym, a także podzielili się wnioskami, dotyczącymi wpływu tzw. Big Techów na obecność fałszywych informacji w mediach społecznościowych.

Projekt będzie zrealizowany od 1 listopada 2022 roku do 28 lutego 2023 roku we współpracy z podmiotami administracji państwowej i organizacjami pozarządowymi. Wyniki projektu zostaną opublikowane na łamach Defence24.

Więcej o projekcie .

Serwis CyberDefence24.pl otrzymał tytuł #DigitalEUAmbassador (Ambasadora polityki cyfrowej UE). Jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na: [email protected].