Klaster Q o polityce kwantowej: nie było dialogu z polskimi naukowcami

Od końca sierpnia publicznie dostępne są założenia do krajowej polityki rozwoju technologii kwantowych. Jak opisywaliśmy na naszych łamach, skoncentrowano się w nim na pięciu filarach: od rozwoju własnych kompetencji i infrastruktury, przez bezpieczeństwo postkwantowe, do inwestycji publiczno-prywatnych.

Inicjatywa dobra - propozycja nie do końca

Do końca września br. trwały konsultacje społeczne projektu przedstawionego przez Ministerstwo Cyfryzacji. Jedną z opinii przekazał resortowi Klaster Technologii Kwantowych (Klaster Q). Autorzy dokumentu zwrócili w nim uwagę, że o ile inicjatywa jest niezwykle potrzebna, tak sama propozycja wymaga przeprowadzenia głębokich zmian w zakresie stanu rozwoju technologii kwantowych i postulatów działania.

„Z ubolewaniem stwierdzamy, że obecna wersja »Założeń« została opracowana bez dogłębnego dialogu ze środowiskiem polskich naukowców i inżynierów kwantowych, a także przedsiębiorców rozwijających technologie kwantowe” – zaznaczono w piśmie do Ministerstwa. Pominięte miały zostać m.in. zeszłoroczne postulaty Klastra Q, przedstawione na początku lipca.

Nieścisłości w treści

Klaster Technologii Kwantowych zwrócił uwagę, że fizyka kwantowa wraz z dziedzinami pokrewnymi jest rozwijana w polskich ośrodkach akademickich i Polskiej Akademii Nauk od kilkudziesięciu lat. Z kolei podejmowane działania, takie jak m.in. koordynacja międzynarodowego programu QuantERA przez Narodowe Centrum Nauki, umożliwiły stworzenie polskiej szkoły kwantowej.

„Niestety, w przedstawionych »Założeniach« dominuje retoryka odnosząca się do potrzeby doganiania świata” – czytamy w piśmie Klastra.

Autorzy nie zgodzili się z tezą, że nie istnieje systemowa ścieżka kształcenia w zakresie nauk kwantowych, jak również zauważyli brak odniesień do innych dokumentów, takich jak np. Strategia Kwantowa NATO, Europejska Strategia Kwantowa czy Strategia Bezpieczeństwa Narodowego.

W naszej ocenie całkowicie bezzasadne jest traktowanie inwestycji w zakup infrastruktury w oderwaniu od aktywności badawczej i rozwojowej.
Pismo Klastra Technologii Kwantowych do Ministerstwa Cyfryzacji

Szereg rekomendacji

Przedstawiono również rekomendacje dotyczące konkretnych obszarów ujętych w projekcie. Według Klastra Q, finansowanie powinno docelowo wynieść min. 0.1 proc. PKB rocznie przez co najmniej dekadę, zaś wsparcie powinno objąć wszystkie filary technologii kwantowych. Dzięki temu możliwe byłoby osiągnięcie jakościowej zmiany i utrzymanie wiodącej pozycji w danych filarach.

W zakresie inwestycji infrastrukturalnych autorzy zalecają, aby wydatki na zagraniczne rozwiązania na wczesnym etapie rozwoju technologicznego ograniczyć do minimum, zaś polscy inżynierowie powinni mieć wkład w rozwój tychże w ramach offsetu. Same wydatki powinny być podporządkowane technologiom kwantowym rozwijanym w kraju, zaś łańcuch dostaw powinien być rozwinięty.

Duży nacisk położono również na harmonizację projektu. Pod względem finansowym zaprojektowano prawie równy podział kwot między obszary – badania podstawowe, aplikacje i wdrożenia, infrastruktura oraz kształcenie otrzymałyby od 21 do 24 proc. budżetu. Pozostałe 9 trafiłoby z kolei na upowszechnianie, popularyzacje i koordynację. Sama strategia powinna być koordynowana przez Kancelarię Premiera pomiędzy resortami cyfryzacji, obrony narodowej, nauki i szkolnictwa wyższego, edukacji narodowej, rozwoju i technologii oraz finansów i gospodarki.

Dodatkowo, znalazły się również rekomendacje w zakresie odporności i dywersyfikacji. Według autorów, specjalizacja silnych krajowych ośrodków kwantowych powinna być wykorzystana wspólnie ze zdywersyfikowaną alokacją środków.„Dzięki takiemu podejściu możliwa będzie efektywna współpraca naukowców z sektorem gospodarczym i transfer wyników badań do polskiego przemysłu opartego na technologiach kwantowych” – napisał Klaster Q w swoim piśmie.