Kolej na bezpieczeństwo. Grupa PKP – nieoczywisty gracz w systemie odporności państwa i NATO

Materiał sponsorowany

Infrastruktura, która musi przetrwać – strategiczna rola PKP

Grupa PKP to nie tylko przewoźnik i zarządca nieruchomości, ale także operator odpowiedzialny za bezpieczeństwo ponad 2 tysięcy dworców, w tym zabytkowych, i tysięcy innych obiektów: przemysłowych i biurowych.

Jak mówi prezes PKP S.A. dr Alan Beroud: „Na poziomie operacyjnym PKP współpracuje nie tylko z Policją, Strażą Ochrony Kolei i PSP, ale także z NATO i instytucjami UE, poprzez swoje przedstawicielstwo w Brukseli. Działania te obejmują m.in. udział w grupach roboczych dotyczących mobilności wojskowej, odporności infrastruktury oraz logistyki transportowej”.

Centrum Bezpieczeństwa Dworców Kolejowych – całodobowy monitoring

W strukturach PKP funkcjonuje Centrum Bezpieczeństwa Dworców Kolejowych – całodobowa jednostka odpowiedzialna za gromadzenie i analizę informacji o wszelkich incydentach i zagrożeniach na terenie kolejowym. System wspiera nie tylko działania prewencyjne, ale także współpracę między różnymi służbami i jednostkami zarządzania kryzysowego. To rozwiązanie jest kluczowe z punktu widzenia NATO-wskich planów zwiększania mobilności wojskowej na wschodniej flance.

Działania Centrum Bezpieczeństwa Dworców Kolejowych są bardzo podobne do realizowanych w centrach zarządzania kryzysowego organów administracji publicznej, z którymi zresztą komórka ta ściśle współpracuje. Zadania CBDK nie ograniczają się wyłącznie do dworców kolejowych. Obejmują również obszary zarządzane przez inne podmioty kolejowe czy tereny graniczące z kolejowymi, należące np. do miast.

Podstawowym zadaniem CBDK jest bieżący monitoring zdarzeń na dworcach kolejowych, a także na terenie innych nieruchomości będących w gestii PKP S.A., tj.: pozyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie odpowiednim jednostkom oraz organom informacji o tych zdarzeniach. Monitoring zdarzeń na ternach kolejowych i przyległych do nich obszarach odbywa się zarówno w sposób bezpośredni, jak i pośredni. 

Monitoring bezpośredni realizowany jest na dworcach kolejowych znajdujących się na terenie miasta stołecznego Warszawy przy pomocy specjalistycznych systemów zabezpieczenia technicznego. Są to systemy: monitoringu wizyjnego (CCTV), kontroli dostępu (SKD), sygnalizacji włamania i napadu (SSWiN), sygnalizacji pożarowej (SSP), wykrywania skażeń radiacyjnych.Wspomniane systemy powstały w ramach projektu pn.: „System bezpieczeństwa publicznego na dworcach kolejowych Warszawskiego Węzła Kolejowego” (projekt POIiŚ nr 7.1-51).

Przy pomocy ww. systemów pracownicy CBDK obserwują obszary szczególnie narażone na powstanie zdarzeń niekorzystnych, w tym z udziałem osób trzecich, reagują na powstałe alarmy wygenerowane przez ww. systemy oraz informują pracowników ochrony dworców i właściwe służby o konieczności przeprowadzenia interwencji, posiłkując się obserwacją obszaru przy pomocy systemów CCTV.

Zarządzanie przedmiotowymi systemami odbywa się przy pomocy platformy PSIM (ang. Physical Security Information Management). Istnieje również możliwość podglądu obrazu i monitorowania zdarzeń wybranych, najważniejszych dworców kolejowych zlokalizowanych poza Warszawą. Niezwykle ważnym wsparciem jest tu monitoring pośredni, obejmujący pozostałe dworce i nieruchomości PKP S.A. na terenie całej Polski. 

Monitoring pośredni odbywa się przy współpracy z ochroną poszczególnych obiektów, pracownikami spółek kolejowych, Strażą Ochrony Kolei oraz organami publicznymi. Wszystko to sprawia, że informacja o ewentualnych zagrożeniach jest przekazywana bardzo szybko, dzięki czemu niezwłocznie podejmowane są działania minimalizujące negatywne skutki sytuacji kryzysowych. 

Po uzyskaniu informacji (np. o pozostawieniu bagażu bez opieki) pracownicy CBDK odpowiednio ją rejestrują, weryfikują, a następnie definiują zdarzenie, nadając mu odpowiednią kategorię i podkategorię.

W następnej kolejności taka informacja jest przekazywana właściwym osobom decyzyjnym w Spółce (telefonicznie i/lub drogą elektroniczną), a w razie konieczności organom administracji publicznej (np. Rządowemu Centrum Bezpieczeństwa, wojewódzkim centrom zarządzania kryzysowego), służbom państwowym, Straży Ochrony Kolei i Centrum Zarządzania Ruchem Kolejowym PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. w celu dalszego działania i ewentualnego uruchomienia potrzebnych sił oraz środków bezpieczeństwa.

Ochrona przeciwpożarowa – prewencja, która ratuje życie i infrastrukturę

Szczególną wagę PKP przykładają do ochrony przeciwpożarowej, nad którą czuwają wyspecjalizowane zespoły inżynierów i inspektorów – w spółce znani są potocznie jako „pożarnicy”. Jak wyjaśnia Aleksandra Dziadkiewicz, inżynier bezpieczeństwa pożarowego PKP S.A., „im szybciej wykryjemy nieprawidłowości, tym szybciej i sprawniej będziemy mogli zareagować i zapobiec zdarzeniom”.

Pracownicy tego zespołu uczestniczą w całym cyklu życia obiektu – od koncepcji architektonicznej, przez odbiory, aż po kontrole okresowe i interwencje w sytuacjach kryzysowych. Dotyczy to zarówno nowoczesnych dworców premium (np. Bydgoszcz Główna czy Kraków Główny), jak i trudnych w adaptacji obiektów zabytkowych, które są szczególnie podatne na pożary ze względu na materiały konstrukcyjne.

Zintegrowane systemy bezpieczeństwa i działania prewencyjne

Największe dworce PKP objęte są nowoczesnymi, zintegrowanymi systemami zabezpieczeń: od sygnalizacji pożarowej i dźwiękowych systemów ostrzegawczych, po inteligentny monitoring wizyjny. Uzupełnieniem tych technologii są całodobowe patrole ochrony oraz defibrylatory AED rozmieszczone w kluczowych lokalizacjach – element ten ma kluczowe znaczenie w sytuacjach zagrożenia życia.

PKP prowadzi także kampanie edukacyjne – zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci (np. „Beni uczy bezpieczeństwa”), a także wspiera kampanie antyterrorystyczne, takie jak rządowy program „4U” Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Dworce jako element odporności narodowej

W świetle najnowszych doktryn NATO dotyczących odporności cywilnej oraz mobilności wojskowej, kluczową rolę odgrywa nie tylko sama sieć kolejowa, ale również funkcjonujące na jej trasie dworce i centra logistyczne. To one będą pełnić funkcję punktów tranzytowych i zabezpieczenia tyłów w przypadku konfliktu.

W tym kontekście działalność PKP – od zarządzania infrastrukturą po bezpieczeństwo techniczne i operacyjne – wpisuje się bezpośrednio w system obrony państwa.

PKP w strukturach NATO i UE

Przedstawicielstwo PKP w Brukseli uczestniczy w pracach międzynarodowych grup roboczych, dotyczących infrastruktury transportowej, odporności systemowej oraz interoperacyjności. Współpraca ta obejmuje m.in. analizę korytarzy transportowych dla wojsk NATO, udział w programach dual-use (cywilno-wojskowych), a także udział w ćwiczeniach symulujących użycie kolei w scenariuszach kryzysowych.

W dniach 20-22 maja 2025 w kwaterze głównej Sojuszu Północno-Atlantyckiego w Brukseli odbyło się posiedzenie sesji plenarnej ds. transportu z udziałem państw członkowskich NATO, przedstawicieli strony cywilnej i wojskowej NATO (SHAPE) oraz najważniejszych ekspertów różnych gałęzi transportu.

W wydarzeniu Polskę reprezentowało Ministerstwo Infrastruktury. Stronę cywilną Sojuszu reprezentował m.in. Tomasz Lachowicz - koordynator ds. transportu kolejowego/Senior Transport Advisor, który przedstawił prezentację i omówił najważniejsze wyzwania oraz kierunki strategiczne dla rozwoju mobilności wojskowej oraz budowy odporności państw NATO.

Podkreślona została m.in. konieczność zapewniania dla mobilności wojskowej, obok rozwoju infrastruktury podwójnego przeznaczenia, odpowiednich zasobów operacyjnych po stronie członków Sojuszu czy znalezienie odpowiednich źródeł finansowania dla wagonów-platform do przewozu ciężkich pojazdów wojskowych, ramp mobilnych oraz innych rozwiązań logistycznych.

Zwrócono także uwagę na wykorzystanie lokomotyw spalinowych oraz - w kontekście rozwijającej się automatyzacji - zasadność jednoczesnego utrzymania manualnej kontroli zarządzania rożnymi obszarami technicznymi kolei, w świetle doświadczeń z blackoutu na Półwyspie Iberyjskim.

Osobnym tematem przedstawionym przez dyrektora przedstawicielstwa PKP S.A. była kwestia rozwoju korytarzy wojskowych, realizacji 500 hot-spotów, sytuacja na rynku towarowym oraz ocena strategiczna zmian w łańcuchu dostaw zwianych z obecną sytuacją geopolityczną.

Jak mówi Tomasz Lachowicz: „Zagadnienia poruszane w prezentacji spotkały się z licznymi pytaniami ze strony przedstawicieli delegacji Kanady, USA i państw europejskich i przede wszystkim - pozytywnym przyjęciem ze strony NATO. Na jej bazie Komitet Odporności NATO podejmie kolejne działania dla budowy odporności systemu transportowego, mające na cele wzmocnienie potencjału w zakresie taboru kolejowego dla celów dual-use”.

W obliczu rosnących napięć geopolitycznych i stale ewoluujących zagrożeń, PKP S.A. staje się czymś więcej niż tylko narodowym przewoźnikiem i zarządcą nieruchomości. Jest instytucją o strategicznym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa i sojuszu. Infrastruktura kolejowa może bowiem zadecydować nie tylko o tym, czy dotrzemy na czas na dworzec, ale o tym, czy państwo zdoła się obronić w obliczu zagrożenia militarnego.

Serwis CyberDefence24.pl otrzymał tytuł #DigitalEUAmbassador (Ambasadora polityki cyfrowej UE). Jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na:[email protected].