#CyberMagazyn: Wpływ smartfonów na życie społeczne. Czeka nas pandemia problemów

Na początku czerwca Instytut Pokolenia, wspólnie z Fundacją Projekt PL, opublikował raport pt. "Smartfon? Tak, ale z głową! Jak ustalać zasady bezpiecznego korzystania z technologii cyfrowych".

Dokument w sposób szczegółowy przygląda się kwestii cyberzaburzeń, a także mówi o konsekwencjach zdrowotnych wynikających z nadużywania smartfonów. Oprócz tego dotyka kwestii nierówności społecznych oraz zwraca uwagę na wpływ nowych technologii na edukację i procesy poznawcze człowieka.

Jak wskazują twórcy raportu, dziecko w wieku 4-6 lat powinno spędzać maksymalnie godzinę dziennie przy ekranie. W przypadku dzieci w wieku 7-12 lat, mówimy o półtorej godziny, a 13-17 latkowie mogą przeznaczać do dwóch godzin dziennie na tego typu aktywności. Przekraczanie podanych limitów może skutkować negatywnymi konsekwencjami dla zdrowia fizycznego i psychicznego dzieci.

Spór o definicję

„W naszym modelu stosujemy termin zaburzenia – cyberzaburzenia, odchodząc od popularnej definicji uzależnień od technologii cyfrowych. Uzasadnieniem tego wyboru jest odwracalność cyberzaburzeń – prawidłowo zrealizowana terapia odwraca negatywne skutki nadużywania technologii cyfrowych (...)" – czytamy w raporcie.

"W przypadku uzależnienia od alkoholu czy narkotyków – nawet po przebytej terapii – nie można wracać do relacji z czynnikiem zaburzającym" - dodają twórcy dokumentu.

Na temat cyberzaburzeń mówiliśmy też w jednym z odcinków „Pułapek sieci", kiedy naszą rozmówczynią była Magdalena Bigaj z Instytutu Cyfrowego Obywatelstwa (nagranie poniżej).

Wpływ na zdrowie fizyczne...

Mówiąc o zdrowiu fizycznym, okazuje się, że istnieje silna korelacja zachodząca pomiędzy za długim spędzaniem czasu przy ekranie, a pogarszającym się stanem zdrowia. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, 81% nastolatków przejawia zbyt małą aktywność fizyczną. Ma to swoje bezpośrednie przełożenie na rosnącą otyłość wśród młodego pokolenia. To z kolei pociąga za sobą inne problemy (np. cukrzyca).

Zbyt długie konsumowanie treści na ekranie objawia się także w inny sposób. Zdaniem twórców raportu, współczesne społeczeństwo będzie cierpieć na pandemię miopii, czyli krótkowzroczności. Taki stan rzeczy wpływa też na gospodarkę. Badania pokazują, że w ujęciu globalnym koszt leczenia krótkowzroczności spowodowanej właśnie przez smartfony może wynieść ćwierć miliarda dolarów.

...i psychiczne

Jak czytamy w raporcie, „metaanaliza 87 badań z 98 niezależnymi próbami dotyczącymi łącznie 159 425 dzieci w średnim wieku 6 lat wykazała wyraźne i znaczące związki między >>konsumpcją<< mediów ekranowych a zaburzeniami psychicznymi".

Niestety, kolejne badania tylko potwierdzają to, co widać już od dłuższego czasu. Nasze zdrowie psychiczne i dzieci jest w coraz gorszym stanie, a duży wpływ na to mają nowe technologie i media społecznościowe.

Wśród konsekwencji psychicznych dotyczących nadużywania ekranów możemy zaliczyć zwiększoną nadpobudliwość, impulsywność, agresję. Oprócz tego w badaniu wymienia się także zaburzenia lękowe czy depresje.

Skutków jest zresztą więcej, a pokazuje to poniższa grafika:

Pandemia

Niewątpliwy wpływ na pogorszenie stanu zdrowia psychicznego miała pandemia i związane z nią wielotygodniowe zamknięcia, które w sposób szczególny wpłynęły negatywnie na kondycję psycho-fizyczną dzieci.

Jak twierdzą twórcy badania, masowa izolacja doprowadziła do zaburzenia naturalnych cyklów rozwojowych oraz uniemożliwiła realizację potrzeby nawiązywania relacji społecznych w środowisku rówieśniczym. Tygodnie w zamknięciu doprowadziły do tego, że znacząco zwiększył się czas spędzany przed ekranami. To z kolei spowodowało „przebodźcowanie" i nienaturalne wytwarzanie dużej ilości dopaminy przez młode mózgi.

Podczas lockdownów doszło do jeszcze jednego niebezpiecznego zjawiska.  W związku z opisywanymi zaburzeniami pojawiły się silne napięcia emocji, a narzędzia cyfrowe – z uwagi na brak bezpośredniego kontaktu z rówieśnikami – zastąpiły relacje międzyludzkie. To zaś doprowadziło dzieci do jeszcze większego uzależnienia od urządzeń.

Problemy z edukacją

Analizując raport, nie sposób nie odnieść się do kwestii edukacji. Twórcy raportu powołują się na wyniki badań, które jednoznacznie pokazują, że tzw. wielozadaniowość prowadzi do obniżenia koncentracji, a co za tym idzie, do gorszych wyników w nauce.

Dlaczego w tym tekście skupiam się na wielozadaniowości właśnie? A to z tego powodu, że używanie smartfonów podczas zajęć w szkole, czy też w trakcie odrabiania lekcji w domu sprawia, iż z tą wielozadaniowością mamy do czynienia. Ten wniosek prowadzi do konstatacji sugerującej, że w imię skuteczniejszej edukacji, wycofanie smartfonów ze szkół powinno być koniecznością.

W tym miejscu płynnie przechodzimy do kolejnego tematu, którym jest prawny zakaz używania smartfonów szkołach. Jak podkreślają twórcy raportu, wprowadzenie takiego zakazu powinno być obowiązkiem państwa. Więcej na temat zasadności takiego kroku mówilśmy w „Pułapkach sieci", kiedy naszym gościem była prof. Monika Przybysz z UKSW. Poniżej prezentujemy, jak do obecności smartfonów w szkołach podchodzą inne kraje:

Poradnik

Poza wymienionymi powyżej problemami raport zajmuje się także analizą programów dotyczących cyfryzacji edukacji, problemami wpływu mediów społecznościowych na rosnące podziały społeczne czy utratę sfery prywatności. Co warte podkreślenia, dokument zawiera też mini-poradnik dotyczący zapobieganiu cyberzaburzeniom. Poniższa tabelka powinny stanowić pomoc, która może przy,dać się każdemu z nas:

Serwis CyberDefence24.pl otrzymał tytuł #DigitalEUAmbassador (Ambasadora polityki cyfrowej UE). Jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na: [email protected].\*