Polska celem Rosji. Ważne zadanie wojska

Wojny i konflikty prowadzone są nie tylko w tradycyjnych domenach (ląd, powietrze, woda i kosmos). Choć wydarzenia, jakie mają tam miejsce przykuwają naszą uwagę (śmierć, zniszczenia) to równolegle prowadzone są operacje, których nie widzimy. Dostrzegamy dopiero ich skutki, lecz nie zawsze.

Mowa o działaniach w cyberprzestrzeni i sferze informacyjnej. Współcześnie są to dwa obszary, gdzie wysoką aktywność wykazują zarówno siły zbrojne, jak i służby specjalne. Kampanie informacyjne oraz cyberoperacje, pomimo że należy uznać je za odrębne domeny, mogą przenikać się ze sobą, wzajemnie wspierać w celu podniesienia skuteczności kampanii, a w dalszej perspektywie realizacji interesów i strategii. 

Nowy wymiar wojny

Działania w przestrzeni informacyjnej od zawsze towarzyszą wojnom i konfliktom. Oczywiście ich kształt i charakter zmieniał się wraz z rozwojem społeczeństw i technologii. Wieki temu nie było internetu, mediów społecznościowych, platform, komunikatorów (elementów tworzących cyberprzestrzeń) oraz mediów, w tym telewizji czy radia. Nie przeszkadzało to jednak w oddziaływaniu na wroga. 

Współcześnie instrumentów do prowadzenia operacji informacyjnych jest znacznie więcej. Mało tego, ich siła oddziaływania zdecydowanie wzrosła. Wystarczy spojrzeć na skalę dostępu do internetu czy tradycyjnych mediów. Są niemalże w każdym gospodarstwie domowym, co wróg stara się wykorzystać na swoją korzyść. W jaki sposób? 

Wystarczy wspomnieć o kampaniach dezinformacyjnych i/ lub propagandowych w mediach społecznościowych, które są prowadzone np. przy użyciu farm botów. To pozwala na rozpowszechnianie określonych narracji na większą skalę. Zyskują zasięg, a w efekcie rosną szanse, że określone treści trafią na tzw. podatny grunt. 

Poniżej progu wojny

Należy mieć na uwadze, że kampanie w domenie informacyjnej są nie tylko elementem regularnych wojen i konfliktów. To także istotna część działań hybrydowych poniżej progu wojny. Wprost mówią o tym polskie cyberwojska.

„Operacje informacyjne mają wielokrotnie charakter towarzyszący innym działaniom poniżej progu wojny (zagrożenia hybrydowe) lub wprost są elementem działań o charakterze zbrojnym, towarzyszącym pełnoskalowej agresji” – czytamy w publikacji Dowództwa Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni (DKWOC). 

DKWOC podkreśla, że domenę informacyjną należy uznać za „bardzo istotny obszar zdolności sił zbrojnych”. Wynika to z faktu, że operacje InfoOps mogą być wykorzystywane do np. oddziaływania na wroga i uzyskanie kontroli nad jego percepcją sytuacji. 

Dezinformacja stosowana jako broń informacyjna jest procesem oddziaływania na cel za pomocą zróżnicowanych informacji (w tym zdarzeń), o charakterze manipulacyjnym w taki sposób, aby uzyskać wpływ na decyzje podejmowane przez adresata operacji zgodnie z intencją adwersarza.
Dowództwo Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni

Nie wszystko do jednego wora

Jednak nie powinniśmy wrzucać wszystkich kampanii informacyjnych do „jednego wora”. Powszechnie możemy spotykać się z przykładami operacji propagandowych, które są realizowane często w perspektywie długofalowej, ciągłej, aby wpływać na określone społeczeństwa lub jego grupy. 

Czymś innym jest próba oddziaływania na podmioty decyzyjne. Mowa o np. przedstawicielach władzy państwowej czy wojskowej. Wszystko po to, aby ich postępowania były zgodne z interesami i wolą wroga. I tego typu operacje można nazwać „specjalnymi”.

Udział cyberataków

Obrona polskiej inforsfery to zadanie m.in. DKWOC. „Istotnym obszarem odpowiedzialności INFO OPS jest z perspektywy DKWOC między innymi ocena zdarzeń i incydentów naruszających bezpieczeństwo SZ RP, w tym ich zdolności do prowadzenia działań” – wskazują polskie cyberwojska. 

Współcześnie operacje informacyjne charakteryzują się multidomenowością i multidyscyplinarnością. Aby nie być gołosłownym, wystarczy wskazać na kampanie, którym towarzyszą cyberataki. 

Przykładem mogą być np. DDoS na serwisy rządowe czy strony mediów, pozbawiające odbiorców dostępu do informacji. Ale też bardziej zaawansowane cyberoperacje (m.in. zakłócenie infrastruktury krytycznej), które wzmacniają skutek psychologiczny wrogich działań (lęk, strach, chaos, panika itd.). 

Rosja chce osłabić Ukrainę

Odnosząc się do naszej płaszczyzny geopolitycznej, wystarczy przytoczyć kampanie Rosji. Cyberataki na Ukrainę, prowadzone ze strony grup powiązanych z Kremlem w ramach wojny, mają m.in. wpłynąć na obywateli naszego wschodniego sąsiada, osłabiając ich pewność siebie, poczucie bezpieczeństwa i morale. Strach ma sprawić, że zaangażowanie i opór wobec sił Putina zmniejszą się

„Z perspektywy informacyjno-psychologicznej każda tego typu operacja wywołuje efekty, które odpowiednio wykorzystane służą innym procesom oddziaływania na państwo i społeczeństwo w celu zniekształcenia postrzegania sytuacji i uzyskania w ten sposób wpływu na decyzje. Zastraszanie należy do kanonu tego typu operacji z uwagi na uzyskiwany efekt” – wyjaśnia DKWOC. 

Łatwiej jest manipulować

Jak już wspomnieliśmy, często operacje InfoOps mają doprowadzić do wywołania emocji w społeczeństwie lub określnej grupie. Chodzi o np. strach, lęk, panikę, złość, rozczarowanie, poczucie chaosu. Po co? Bo wtedy łatwiej jest manipulować ludźmi, którzy przestają kierować się zdrowym rozsądkiem, a zaczynają - uczuciami. 

Przykładem mogą być protesty „żółtych kamizelek” we Francji. Rosja prowadziła wówczas kampanie, która miała dodatkowo zaognić sytuację i wzmocnić bunt oraz podziały we francuskim społeczeństwie. 

Wywołanie lub umacnianie podziałów może być jednym z celów operacji informacyjnych. Innymi są zniechęcenie do władzy, innego państwa lub określonej grupy (np. imigrantów), odwrócenie uwagi od danego problemu, deprecjonowanie określonego zagrożenia itd. 

Polska i Ukraina celem Rosji

Nie musimy daleko szukać, aby znaleźć potwierdzenie w rzeczywistości. Zarówno Polska, jak i Ukraina doświadczają tego typu działań ze strony Rosji. 

W naszej przestrzeni informacyjnej w łatwy sposób można trafić na prokremlowskie treści, które mają m.in. zniechęcić do niesienia pomocy Kijowowi oraz nakłonić do sprzeciwu wobec polityki USA. Ostatnie wydarzenia w Sejmie z udziałem Grzegorza Brauna natychmiast zostały użyte przez machinę propagandową Putina, a obecny spór wokół TVP również zapewne zostanie do tego wykorzystany. 

W przypadku Ukrainy regularnie prowadzone są kampanie m.in. znieważające prezydenta Zełenskiego, elity polityczne oraz wojskowe. Są oskarżani o „wywołanie wojny z Rosją” i „prowadzenie agresywnej polityki”. Kreml w ten sposób chce wybielić swój wizerunek, zachęcić obrońców do poddania się lub pokazać bezsensowność walki, a także wywołać bunt obywateli przeciwko kierownictwu ukraińskiego państwa. 

Odpowiedzialność Wojska Polskiego

W związku z multidomenowością i multidyscyplinarnością operacji informacyjnych konieczne jest posiadanie szerokich kompetencji, aby skutecznie rozpoznawać tego typu zagrożenia. 

„Rozpoznanie tego typu operacji to ciągły proces konfekcjonowania informacji. Każde zdarzenie i incydent, którego analiza może wskazywać na zastosowanie specjalistycznych technik manipulacji może być niezbędna na potrzeby pełnego definiowania zdarzenia” – tłumaczy DKWOC. 

Kampanii informacyjnych nie można oddzielać od innych sfer. Specyfika tego typu działań wymaga szerszego spojrzenia i „łączenia kropek”. Należy przeanalizować sekwencję zdarzeń, instrumenty wykorzystane przez wroga, okoliczności, czas, podobne operacje z przeszłości. Bez tego nie jesteśmy w stanie zbudować wartościowego obrazu działań adwersarza i wdrożyć adekwatne środki.

Dla cyberwojsk RP to jeden z obszarów odpowiedzialności. Wynika to z faktu, że współcześnie cyberprzestrzeń i domena informacyjna są ze sobą związane, a wiele operacji się przenika. W celu zapewnienia pełnego bezpieczeństwa Polsce, konieczne jest wdrożenie kompleksowego podejścia również do operacji InfoOps.

Serwis CyberDefence24.pl otrzymał tytuł #DigitalEUAmbassador (Ambasadora polityki cyfrowej UE). Jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na:[email protected].