AI zamiast dziennikarzy. Fala krytyki po „eksperymencie” Off Radio Kraków

Off Radio Kraków chwali się, że jest „pierwszym radiem niemal w całości tworzonym przez sztuczną inteligencję”. Na antenie publicznego nadawcy można usłyszeć głosy trojga prowadzących, wygenerowanych przez sztuczną inteligencję. To 20-letnia Emilia „Emi” Nowak, Jakub „Kuba” Zieliński oraz Alex Szulc.

Co ciekawe na stronie publicznego nadawcy cyfrowi prowadzący są przedstawieni w zakładce „Off Ludzie”.

„Nowa odsłona Off Radio Kraków to eksperyment badawczo-medialny, próbujący zdiagnozować i odpowiedzieć na pytanie, jakie skutki może nieść za sobą rozwój sztucznej inteligencji dla kultury, mediów, dziennikarstwa, społeczeństwa” – czytamy. Nie podano przy tym, czy jakaś jednostka badawcza rzeczywiście zajmuje się eksperymentem.

„Nowe OFF Radio Kraków ma być kierowane do młodszego słuchacza w wieku 18 – 26 lat, pod tym kątem konstruowana jest już playlista” – pisze w oświadczeniu wysłanym redakcji CyberDefence24.pl Marcin Pulit. Jak dodaje, eksperyment ma być ewaluowany po trzech miesiącach.

(AKTUALIZACJA 15:40)

Sztuczna inteligencja nie może być bezstronna

Co ciekawe, prowadzący wygenerowani przez algorytm mają poruszać tematy takie jak: kultura młodzieżowa, codzienne wyzwania, związane z tożsamością, kulturą queer, wpływ mediów na życie człowieka, sztuka oraz zagrożenia związane z rozwojem sztucznej inteligencji.

W mediach społecznościowych krążą już pierwsze efekty. Sztuczna inteligencja „przeprowadza wywiad” z wygenerowanym głosem Wisławy Szymborskiej. Nie oznaczono, że rozmowa jest od początku do końca wytworem maszyny. Na końcu pojawił się jedynie krótki komunikat. Powstaje pytanie, czy radio otrzymało zgodę na użycie głosu zmarłej noblistki oraz o etykę takich działań.

Warto podkreślić, że wszystkie modele sztucznej inteligencji wykazują tendencję do stronniczości czy wręcz dyskryminacji (bias) a także generowania fałszywych twierdzeń (halucynacje), o czym wielokrotnie pisaliśmy w CyberDefence24.pl. Nie wiadomo też, na jakich danych szkolony był model sztucznej inteligencji używany w radiu i czy rzeczywiście jest on w stanie lepiej od doświadczonych dziennikarzy poruszać tematy ważne dla społeczeństwa, związane z kulturą i tożsamością.

„Media publiczne, według statutu Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, powinny zapewniać pluralizm, bezstronność, wyważenie i niezależność przekazu oraz wysoką jakość i integralność - wiarygodność treści” – zauważa dziennikarz Mateusz Demski, który prowadził audycje w Off Radio Kraków w br.

Wystosował on petycję online, która jest jednocześnie apelem do RPO, KRRiT, Rady Etyki Mediów, a także dziennikarek i dziennikarzy. Demski domaga się przywrócenia krakowskiemu radiu poprzedniego kształtu.

Zwolnienia w Off Radio Kraków

To nie jedyne kontrowersje wokół „eksperymentu”. Jak donosi Demski, we wrześniu nadawca zwolnił kilkanaście osób.

„Niektórzy z nich od blisko dekady pracowali nad powstaniem, rozwojem i współtworzeniem redakcji OFF Radia Kraków” – zauważa dziennikarz.

„Zawsze namawiam was do używania AI, ale zawsze w etyczny sposób, którego tu zabrakło. Ta sprawa na pewno odbije się na popularyzacji technologii i pogłębiania strachu przed nią (zwłaszcza obaw o pracę) niektórych grup społecznych. Dlatego właśnie potrzebujemy mądrych ustaw i regulacji” – komentuje z kolei w serwisie LinkedIn Dominika Bucholc, ekspertka AI.

Redaktor naczelny Radia Kraków odpowiada

Napisaliśmy do Off Radia Kraków z prośbą o wyjaśnienie kontrowersji. W odpowiedzi otrzymaliśmy oficjalne stanowisko.

Marcin Pulit, radektor naczelny Radia Kraków - w likwidacji, twierdzi, że od rozpoczęcia emisji w 2015 roku OFF Radio Kraków było głównie stacją muzyczną programowaną w sposób zautomatyzowany. Na antenie pojawiało się też dwugodzinne pasmo prowadzone na żywo i autorskie programy muzyczne.

„Programy te, po jednym w tygodniu, prowadzili głównie zewnętrzni współpracownicy i to z nimi (z końcem sierpnia 2024) rozwiązane zostały umowy o współpracę” - czytamy w oświadczeniu. Pulit zaznacza przy tym, że żaden etatowy pracownik nie został zwolniony.

Jak tłumaczy redaktor naczelny - przyczyną zmian nie była chęć stosowania sztucznej inteligencji, a niskie wyniki radia. „Po 9 latach istnienia, na początku tego roku, została dokonana analiza słuchalności i zawartości merytorycznej programu. Większość programu anteny OFF Radia Kraków pokrywała się z drugim kanałem tematycznym Radiem Kraków Kultura oraz główną anteną Radia Kraków, a zasięgi słuchalności OFF Radia Kraków były bliskie zeru. To było podstawą do decyzji o dokonaniu zmiany” – czytamy w oświadczeniu.

Redakcja CyberDefence24 poprosiła także o komentarz KRRiT oraz Radę Etyki Mediów. Gdy dostaniemy odpowiedzi – niezwłocznie je opublikujemy.

Serwis CyberDefence24.pl otrzymał tytuł #DigitalEUAmbassador (Ambasadora polityki cyfrowej UE). Jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na: [email protected].