Polska dopuszcza odwet za cyberatak. Rząd przyjął stanowisko RP

Rada Ministrów przyjęła w czwartek „Stanowisko Rzeczypospolitej Polskiej dotyczące zastosowania prawa międzynarodowego w cyberprzestrzeni” - przekazał rzecznik resortu spraw zagranicznych Łukasz Jasina. W oficjalnym komunikacie wskazuje, że rząd przyjął je z inicjatywy MSZ.

Zwrócono w nim uwagę na zagrożenia, wynikające z prowadzenia wrogich działań w cyberprzestrzeni. Mowa o aktywności zarówno podmiotów państwowych, jak i niepaństwowych. Ich działania oddziałują na stabliność i bezpieczeństwo społeczeństw, co stanowi poważne wyzwanie dla rządów.

Cyberdziałania nie są łatwe do oceny z perspektywy prawa. Niejednokrotnie pojawiają się problemy z analizą ich legalności i zgodności z prawem międzynarodowym. A przecież cyberataki stały się elementem np. wojny hybrydowej czy przestępczości.

Cyberprzestrzeń ze względu na swój, do pewnego stopnia, „aterytorialny” charakter, szybkość z jaką można wykonywać w niej działania oraz relatywną anonimowość, jaką cieszą się jej użytkownicy, stanowi wyzwanie dla prawa międzynarodowego. Jej specyfika wymaga bowiem wyjaśnienia, a niekiedy również doprecyzowania w jaki sposób normy prawa międzynarodowego mogą być stosowane w kontekście działań w cyberprzestrzeni.
stanowisko Rzeczypospolitej Polskiej dotyczące zastosowania prawa międzynarodowego w cyberprzestrzeni

Realizacja celów

Zdaniem przedstawiciela MSZ, wspomniane stanowisko stanowi „naturalną kontynuację dwuletniego niestałego członkostwa Polski w Radzie Bezpieczeństwa (2018-2019)”. Łukasz Jasina podkreśla, że kwestia poszanowania dla prawa międzynarodowego była podnoszona przez nasz kraj podczas jej obrad.

Nie bez znaczenia jest tutaj także realizacja założeń „Strategii Cyberbezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej na lata 2019–2024”. Jeden z jej celów odnosi się do podjęcia działań na rzecz zbudowania silnej pozycji naszego kraju w obszarze cyberbezpieczeństwa. Przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko - zdaniem MSZ - „wpisuje się w realizację tego celu”.

Rzeczpospolita Polska – we współpracy z partnerami prezentującymi podobny punkt widzenia – będzie promować stanowisko, zgodnie z którym obowiązujące prawo międzynarodowe, przede wszystkim Karta Narodów Zjednoczonych, stosuje się do cyberprzestrzeni.
Strategia Cyberbezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej na lata 2019–2024

Rzecznik resortu zwraca również uwagę na konkluzje Rady Unii Europejskiej w sprawie strategii UE w zakresie cyberbezpieczeństwa na cyfrową dekadę (z 9 marca 2021 r.).

Umocnić prawo

Rzecznik MSZ tłumaczy, że celem przyjęcia stanowiska jest dołączenie naszego kraju „do grupy państw, które już przedstawiły swoje poglądy w tym zakresie”. Chodzi o to, aby przez taki ruch wywrzeć wpływ na "kształtowanie praktyki międzynarodowej” oraz uświadomić szerszą społeczność „o istnieniu określonych norm prawnych i zakresie ich obowiązywania”.

Polski rząd podkreśla, że „praktyka publicznego prezentowania stanowisk w kluczowych sprawach z zakresu prawa międzynarodowego zwiększa poziom pewności prawa i transparentności”. W efekcie ma dochodzić do „wzmocnienia poszanowania dla zobowiązań prawno-międzynarodowych" oraz stworzenia możliwości dla rozwoju prawa zwyczajowego.

Poszanowanie dla prawa międzynarodowego i norm jest niezbędnym warunkiem dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa między państwami w cyberprzestrzeni.
Stanowisko Rzeczypospolitej Polskiej dotyczące zastosowania prawa międzynarodowego w cyberprzestrzeni

Rząd uważa, że przestrzeganie podstawowych przepisów prawa międzynarodowego odgrywa kluczową rolę dla zapobiegania konfliktom i wojnom, co dotyczy także cyberprzestrzeni.

Ochrona suwerenności

Polska nie ma wątpliwości, że „istniejące prawo międzynarodowe, w tym Karta Narodów Zjednoczonych, stosuje się do cyberprzestrzeni”. Oznacza to, że państwa są zobowiązane do przestrzegania przepisów także w odniesieniu do świata wirtualnego.

Ponadto, w stanowisku wyraźnie podkreślono, że w cyberprzestrzeni obowiązuje zasada suwerenności (podstawowa zasada prawa międzynarodowego), a działania w sieci „mogą stanowić niezgodną z prawem interwencję w sprawy należące do wewnętrznej jurysdykcji państwa”.

Zasada nieinterwencji jest naturalną konsekwencją obowiązywania zasady suwerenności - w zakresie, w jakim państwo korzysta z wyłącznych suwerennych uprawnień, inne państwa ponoszą obowiązek ich respektowania.
Stanowisko Rzeczypospolitej Polskiej dotyczące zastosowania prawa międzynarodowego w cyberprzestrzeni

Odwet za atak

Polski rząd nie ma wątpliwości, że cyberdziałania mogą stanowić naruszenie zakazu użycia siły. „Cyberatak, który nie osiąga progu niedozwolonego użycia siły, może zostać uznany za zakazaną interwencję lub działanie naruszające zasadę suwerenności” - stwierdzono.

W przypadku bardziej stanowczych operacji, cyberdziałania mogą zostać uznane za napaść zbrojną. To oznacza, że państwo będące ofiarą ma prawo do samoobrony.

Odpowiedzią na cyberagresję może być odwet. Podjęcie środków w ramach odpowiedzi na atak jest - zdaniem Polski - legalne, jednak musi się to odbyć poniżej progu napaści zbrojnej.

Zgodnie z prawem międzynarodowym, państwo może podjąć środki w odpowiedzi na nieprzyjazne działania w cyberprzestrzeni poniżej progu napaści zbrojnej.
Stanowisko Rzeczypospolitej Polskiej dotyczące zastosowania prawa międzynarodowego w cyberprzestrzeni

Prawa człowieka są święte

Poza kwestią agresji w cyberprzestrzeni warto odnieść się do przepisów dotyczących praw człowieka. Polskie stanowisko w tej kwestii jest jednoznaczne.

Zdaniem naszego rządu prawa człowieka i normy prawa humanitarnego mają również zastosowanie w sieci.

Te same prawa, które jednostki posiadają poza Internetem powinny być chronione również w Internecie.
Stanowisko Rzeczypospolitej Polskiej dotyczące zastosowania prawa międzynarodowego w cyberprzestrzeni

Serwis CyberDefence24.pl otrzymał tytuł #DigitalEUAmbassador (Ambasadora polityki cyfrowej UE). Jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na: [email protected].