#CyberMagazyn: NATO uzależnione od sił narodowych. „Po co wytrącać sobie oręż z ręki?”

Współcześnie państwa aktywnie korzystają z możliwości, jakie daje im cyberprzestrzeń do realizacji swojej polityki i dbania o interesy. Działania w domenie cyber stały się integralną częścią operacji prowadzonych przez służby bezpieczeństwa oraz siły zbrojne.

Wzajemne częstowanie się „cyberciosami” stało się powszechne, dlatego też posiadanie i rozwijanie odpowiednich zdolności jest jednym z priorytetów rządów. Dotyczy to nie tylko każdego państwa z osobna, ale także większych ich grup, skupionych w ramach sojuszy, jak np. NATO.

„Po co wytrącać sobie oręż z ręki?”

Ekspert z Ministerstwa Obrony Narodowej, który pragnie pozostać anonimowy, podkreśla na łamach CyberDefence24.pl, że „najważniejszą różnicą pomiędzy innymi domenami prowadzenia operacji a cyberprzestrzenią jest fakt, że państwa nie >>chwalą<< się tym, jakie zdolności posiadają w tym zakresie”. Mowa tu o szczegółowych informacjach na ich temat.

Jak wskazuje, na różnych pokazach sprzętu i uzbrojenia, np. MSPO Kielce, można obejrzeć egzemplarze znajdujące się na wyposażeniu różnych armii, zapoznać się z danymi technicznymi, nawet obejrzeć filmy reklamowe. „Co więcej, państwa posiadające potencjał sprzedają sprzęt innym krajom. W cyberprzestrzeni wygląda to zupełnie inaczej” – zaznacza ekspert.

Specjalista z resortu obrony zwraca uwagę, że oczywiście państwa oficjalnie podkreślają, że posiadają pewne zdolności do prowadzenia pełnego spektrum działań w domenie cyber, jednak na tej informacji kończy się omawianie „szczegółów”. Jak tłumaczy, dane dotyczące nawet potencjału defensywnego, trzymane są w tajemnicy. Wynika to z faktu, że ich ujawnienie spowoduje „odkrycie się” i pokaże, jakie rozwiązania są stosowane, tym samym sprawiając, że w krótkim czasie będą w zdecydowanej większości nieskuteczne. „Oczywiście można zakładać, że dane państwo posiada w użyciu jeszcze >>inne rozwiązania<<, jednak po co wytrącać sobie oręż z ręki?” – mówi na łamach naszego portalu ekspert MON-u.

„Kurtyna milczenia”

Specjalista podkreśla, że poszczególne państwa mają różne priorytety w zakresie działań defensywnych. „Na przykład są kraje, dla których jednym z najważniejszych priorytetów są systemy walki, dla innych systemy dowodzenia itp.” – wskazuje.

W jego opinii zdolności defensywne w cyberprzestrzeni są tymi podstawowymi. „Najpierw trzeba mieć >>tarczę<<, żeby się bronić i ewentualnie przeprowadzić działania aktywne za pomocą >>miecza<<” – zaznacza ekspert.

Z kolei odnosząc się do zdolności ofensywnych, ekspert mówi o „prawdziwej kurtynie milczenia”. „Żadne z państw, nawet na spotkaniach o najwyższych klauzulach, nie ujawnia szczegółów swoich zdolności ofensywnych w obszarze cyberprzestrzeni. Zakłada się, że raz ujawnione/użyte – np. w ramach ćwiczeń – będą rozpoznane i staną się praktycznie bezużyteczne” – tłumaczy.

W pewnych państwach duże znaczenie ma umiejscowienie jednostek odpowiedzialnych za ewentualne działania aktywne/ofensywne. W niektórych krajach tylko „odpowiednie służby” posiadają mandat do prowadzenia działań „aktywnych poza swoimi granicami”.

Nie bez znaczenia jest również aspekt prawny. Według specjalisty z MON-u, państwa mogą posiadać określone zdolności, ale będą one wykorzystane tylko w czasie kryzysu lub wojny. „Obowiązujące w danym państwie prawo może praktycznie uniemożliwić prowadzenie operacji ofensywnych i/lub nawet prowadzenie aktywnych działań wywiadowczych” – zaznacza przedstawiciel resortu obrony.

Jednak zdaniem eksperta, nie ulega wątpliwości fakt, że bez zdolności defensywnych i ofensywnych państwo nie będzie w stanie zabezpieczyć sobie bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni.

Użycie tych narzędzi jest uwarunkowane zarówno zdolnościami poszczególnych państw, jak również przepisami regulującymi takie rozwiązania. Są kraje, które po nie sięgają; są takie, które otwarcie deklarują, że mają zdolności i w razie potrzeby ich użyją. O takich przypadkach słyszymy „z prasy” lub pozostają one informacją niejawną/wrażliwą. Są też takie państwa, które ograniczają się do działań defensywnych.

NATO uzależnione od sił narodowych

Specjalista odniósł się także do znaczenia Sojuszu Północnoatlantyckiego. „W strukturach NATO, za ochronę systemów sojuszniczych, z technicznego punktu widzenia, odpowiada Agencja NCIA (NATO Communications and Information Agency - red.). Pragnę podkreślić, że te działania ograniczają się wyłącznie do systemów sojuszniczych i nie obejmują narodowych systemów” – zaznacza.

Jak dodaje - podobnie jak w przypadku innych domen - Sojusz uzależniony jest od sił narodowych, które będą przekazane (tzw. force generation) pod dowództwo natowskie.

NATO nie posiada „czołgów, transporterów, okrętów, myśliwców i bombowców”. Wszystkie siły potrzebne do prowadzenia działań pochodzą z narodowych zasobów, które przekazywane są „pod komendę” NATO. Tak jest w odniesieniu do misji sojuszniczych, jak również działań wynikających np. z art. 5 Traktatu.

To wszystko odnosi się także do cyberzdolności ofensywnych NATO. Sojusz uzależniony jest w tym względzie od zdeklarowanych zdolności wybranych państw członkowskich. „Wszelkie informacje w tym zakresie są z oczywistych powodów niejawne. Państwa te uważają, że skoro następuje >>force generation<< w odniesieniu do jednostek wojsk lądowych, sił powietrznych i marynarki, to tak samo powinny być traktowane wojska cyber – państwa powinny zadeklarować swoje ofensywne zdolności w tym obszarze” – tłumaczy specjalista.

Czy możemy mówić o cyberwojnie?

Konwencjonalne działania państw mają odzwierciedlenie również w cyberprzestrzeni. Zwrócił na to uwagę m.in. gen. dyw. Andrzej Reudowicz, zastępca szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego, który podczas Cyber24Day wskazał, że cyberprzestrzeń „przenika wszystkie trzy klasyczne domeny i jest nierozerwanie związana z informacją”. Nazwał ją „super-domeną cyber”, w której występują klasyczne działania, takie jak np. manipulacja czy szpiegostwo.

Słowa generała mają odzwierciedlenie w rzeczywistości. Nieustannie pojawiają się informacje o cyberatakach, które dotykają ważne z perspektywy państw sektory. Kraje takie jak USA, Rosja, Chiny, Korea Północna czy Iran regularnie zadają sobie wzajemnie cyberciosy, starając się realizować swoje interesy. To wszystko sprawia, że tak trudno jest załagodzić istniejące między nimi napięcia i umocnić stabilizację na arenie międzynarodowej.

O tę kwestię zapytaliśmy eksperta z MON-u, który potwierdza, że cyberprzestrzeń jest obecnie areną rywalizacji: „trwa nieustanna rywalizacja pomiędzy tymi, którzy bronią dostępu do >>swoich systemów<< oraz tych, którzy z różnych powodów – finansowych/politycznych/gospodarczych czy społecznych – próbują przenikać i operować w innych systemach”. W związku z tym, jak dodaje: „nie nazwałbym tego konfliktem ani wojną, a raczej rywalizacją”.

Chcemy być także bliżej Państwa – czytelników. Dlatego, jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na: [email protected]. Przyszłość przynosi zmiany. Wprowadzamy je pod hasłem #CyberIsFuture.