#CyberMagazyn: Centrum Szyfrów Enigma. Z wizytą w muzeum

Centrum Szyfrów Enigma należy do instytucji kultury działających w ramach Poznańskiego Centrum Dziedzictwa, instytucji kultury miasta Poznania.

Centrum mieści się przy ulicy Świętego Marcina 78 i nosi imię trójki polskich kryptologów – Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego. Obok Bramy Poznania należy do najnowocześniejszych instytucji kultury, działających w stolicy Wielkopolski.

Przed wizytą w Centrum Enigma warto odwiedzić witrynę internetową, aby zaplanować wizytę, zarezerwować bilety, zapoznać się z podstawowymi informacjami, ekspozycją oraz materiałami dostępnymi w mediatece. 

Historyczny gmach

Budynek, w którym mieści się dziś Centrum Szyfrów Enigma historycznie związany jest z gmachem Intendentury Pruskiej oraz Domem Partii. Pogromcy Enigmy swoje zmagania z szyframi rozpoczynali w budynku Intendentury. Dom Partii, czyli siedziba Komitetu Wojewódzkiego PZPR (Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej) nierozerwalnie związany jest z wydarzeniami Poznańskiego Czerwca oraz przemianami politycznymi 1989 – 1990. Dziś mieści się tu siedziba Wydziału Historii Uniwersytetu Adama Mickiewicza i Collegium Martineum, a na pierwszym piętrze znajduje się Centrum Szyfrów Enigma.

Wizyta w Centrum Szyfrów

Ekspozycja w Centrum Szyfrów Enigma jest unikalna, nowoczesna i multimedialna. Angażuje odbiorców, prezentując historię złamania szyfrów Enigmy przez polskich matematyków: Mariana Rejewskiego, Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego. Historia ta zaczęła się właśnie Poznaniu, a zapoczątkowała w późniejszym czasie rewolucję cyfrową.

Zwiedzanie warto zaplanować – obiekt jest dostępny od wtorku do piątku w godzinach 9:00 – 17:00 oraz w sobotę i w niedzielę w godzinach 10:00 – 18:00.

Bilety można nabyć na konkretną godzinę, a wejścia na ekspozycję odbywają się co 15 minut w grupach maksymalnie 15 osób. Aby zapoznać się z ekspozycją, warto zarezerwować sobie około 2 godziny.

Zwiedzający otrzymują w cenie biletu audioprzewodnik, dzięki któremu krok po kroku możemy zapoznać się z wystawą i zgromadzonymi materiałami oraz uzyskać dodatkowe informacje.

Dostępne są następujące wersje językowe: polska, angielska, niemiecka, rosyjska i ukraińska oraz audiodeskrypcja, język migowy i łatwy język polski. Dzięki temu każda odwiedzająca Centrum osoba może poznać historię szyfrowania wiadomości od czasów starożytnych po czasy współczesnych komputerów i urządzeń mobilnych.

Każdy z odwiedzających może spróbować swych sił w sztuce szyfrowania i deszyfrowania, np. za pomocą szyfru Cezara lub bardziej zaawansowanych technik utajniania informacji.

Wizytujący Centrum Enigma przechodzą szybki kurs szyfrów, podobny do tego, w jakim uczestniczyli polscy kryptolodzy w 1929 roku. Zwiedzając obiekt, odkrywamy tajemnice łamania Enigmy przez absolwentów Uniwersytetu Poznańskiego: Mariana Rejewskiego, Henryka Zygalskiego i Jerzego Różyckiego. Poznajemy również maszyny i narzędzia, które pomogły im osiągnąć ten cel: płachty, bomby oraz cyklometr. 

Po wybuchu wojny, kryptolodzy kontynuowali swoje działo poza granicami okupowanej Polski. Poznajemy trasę ucieczki oraz dalsze działania realizowane we współpracy z sojusznikami.

Sukces polskich kryptologów i prace kontynuowane przez aliantów przysłużyły się do zwycięstwa nad III Rzeszą. Polski wywiad przekazał kod Enigmy francuskim i brytyjskim sojusznikom. Prace nad łamaniem kolejnych wersji maszyny szyfrującej kontynuowano w brytyjskim ośrodku w Bletchley Park. Zdaniem historyków złamanie kodu Enigmy skróciło II Wojnę Światową o 2-3 lata - znacznie zmniejszając liczbę ofiar.

Maszyny szyfrujące

Odwiedzający Centrum Szyfrów Enigma mogą zapoznać się z pięcioma oryginalnymi modelami tej maszyny:

• Enigma K574 – udostępniona w 2022 roku przez Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu, wyprodukowana w latach 30. XX wieku, wykorzystywana głównie przez szwajcarską armię;
• polska replika Enigmy – udostępniona przez Muzeum Historii Polski w Warszawie, wyprodukowana na początku lat 40. XX wieku we Francji, powstała na bazie projektu polskich inżynierów związanych z Biurem Szyfrów;
• Enigma A7874 – udostępniona przez Agencja Wywiadu w czerwcu 2022 roku i prezentowana w Centrum do końca 2024 roku;
• Enigma A1192 – udostępniona przez Muzeum Historii Polski w Warszawie i prezentowana do końca lipca 2024; 
• Enigma K 470 – udostępniona przez Agencja Wywiadu, wykorzystująca cztery wirniki.

Szyfry i zagadki

Gospodarze obiektu zachęcają odwiedzających do rozwiązywania zagadek przeszłości i rozszyfrowywania ukrytych wiadomości w myśl zasady: „ODKRYJ UKRY73” i „szyfry są wśród nas”. Przygotowano zadania o różnej skali trudności, z którymi zmierzyć mogą się zarówno początkujący, jak i osoby posiadające doświadczenie w rozwiązywaniu matematycznych i językowych zagadek.

Dzięki wytężonej pracy kryptologów rozpoczął się dynamiczny rozwój informatyki, dlatego ekspozycja przedstawia także historię rozwoju komputerów oraz współcześnie wykorzystywane technologie kryptograficzne.

Zaproszenie

Centrum Szyfrów Enigma to miejsce wyjątkowe, które z pewnością warto odwiedzić wiele razy. Wizyta w Centrum pozwala odkryć to, co ukryte.

Instytucja jest otwarta zarówno dla grup zorganizowanych: szkół, uczelni, instytucji wojskowych i cywilnych związanych z cyberbezpieczeństwem, jak i dla odwiedzających obiekt indywidualnie.

Planując wizytę warto z wyprzedzeniem dokonać rezerwacji online. Zachęcam do odwiedzenia Centrum Szyfrów Enigma, powinien odwiedzić je każdy, kto interesuje się kryptologią, cyberbezpieczeństwem, informatyką i programowaniem.

Serwis CyberDefence24.pl otrzymał tytuł #DigitalEUAmbassador (Ambasadora polityki cyfrowej UE). Jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na: [email protected].