#CyberMagazyn: Samochód jak „wielki jeżdżący dysk”. Co wiedzą o nas nasze pojazdy?

Dzisiejsze samochody to już nie tylko maszyny do przewożenia nas z punktu A do punktu B, ale wielofunkcyjne urządzenia IoT (Internet of Things), które mogą zbierać i analizować gigantyczne ilości danych na temat ich użytkowników. Dzięki nowoczesnym systemom i zaawansowanej telematyce, współczesne pojazdy stały się mobilnymi centrami danych, gromadzącymi informacje o technicznych parametrach, stylu jazdy, lokalizacji, a nawet zdrowiu kierowcy.

Jakie dane zbierają nasze samochody?

Nowoczesne pojazdy naszpikowane są czujnikami, systemami komunikacyjnymi i procesorami, które rejestrują wszystko – od stanu technicznego pojazdu, po szczegóły dotyczące naszego codziennego zachowania. Systemy infotainment zintegrowane z elektroniką pojazdu synchronizują dane osobiste z naszych telefonów i urządzeń mobilnych, a telematyka w tle przesyła informacje do serwerów producentów. Co więcej, proces ten jest dla większości użytkowników niemal nieistniejący, a przynajmniej jego skala - w tym ogrom zbieranych danych. Oto pogrupowane dane, które są/mogą być gromadzone:

1. Dane lokalizacyjne

Systemy GPS, nawet te pozbawione klasycznej funkcji nawigacji, zbierają informacje o lokalizacji pojazdu. Moduły GPS działają w tle, monitorując trasę, miejsca postoju i czas przejazdu. Dane te mogą być wykorzystywane do optymalizacji tras, systemów eCall, a także przez flotowych operatorów do zarządzania pojazdami służbowymi. Geofencing umożliwia kontrolowanie czy samochód opuszcza określone strefy, co znajduje zastosowanie nie tylko w monitoringu flot, ale także w usługach typu ride-hailing (Uber, Bolt).

2. Dane dotyczące zachowania kierowcy

Współczesne samochody są w stanie monitorować styl jazdy kierowcy. Analizują przyspieszenie, hamowanie, czas reakcji, a nawet momenty zmiany biegów. Dane te mogą posłużyć do profilowania nawyków użytkownika, co może być wykorzystywane przez ubezpieczycieli do ustalania składek na podstawie zachowania za kierownicą. W ramach bardziej zaawansowanych systemów autonomicznych, te informacje mogą służyć do lepszego personalizowania interfejsu pojazdu oraz jego ustawień, co poprawia komfort jazdy.

3. Dane techniczne i diagnostyczne

Każdy nowoczesny samochód rejestruje parametry techniczne – od zużycia paliwa, przez ciśnienie w oponach, po zaawansowane dane diagnostyczne silnika, takie jak kody błędów czy stan akumulatora. Dzięki temu producenci mogą na bieżąco monitorować stan techniczny pojazdów, przewidując potencjalne usterki i oferując zdalną diagnostykę lub aktualizacje oprogramowania. W kontekście Internetu Rzeczy (IoT), pojazdy mogą komunikować się z innymi systemami, np. domowymi urządzeniami smart, generując jeszcze bardziej szczegółowe profile użytkowników.

4. Dane osobowe i komunikacyjne

Systemy infotainment, łączące się z naszymi telefonami, gromadzą dane osobowe: listy kontaktów, wiadomości, historię połączeń, a nawet preferencje aplikacji mobilnych. W wielu przypadkach te informacje pozostają zapisane w systemie pojazdu nawet po odłączeniu urządzenia. W sytuacji, gdy samochód jest sprzedawany, wypożyczany lub używany przez wiele osób, takie dane mogą zostać przypadkowo udostępnione nowym użytkownikom, co stanowi zagrożenie dla prywatności.

5. Dane biometryczne

W nowszych modelach samochodów coraz częściej stosuje się biometryczne technologie monitorowania stanu kierowcy, np. sensory na kierownicy mierzące chwyt lub kamery monitorujące poziom zmęczenia na podstawie ruchu oczu. Dane te mogą być wykorzystywane do automatycznego dostosowania systemów wspomagania, aby zapobiec wypadkom wynikającym ze zmęczenia lub dekoncentracji. Choć te technologie zwiększają bezpieczeństwo, ich implementacja budzi pytania dotyczące ochrony prywatności.

Cyberzagrożenia: Kiedy samochód staje się celem ataków

W miarę jak pojazdy stają się bardziej zaawansowane technologicznie, rośnie również ich podatność na ataki cybernetyczne. Samochody, będące w rzeczywistości mobilnymi centrami przetwarzania danych, stają się coraz atrakcyjniejszym celem dla cyberprzestępców.

1. Zdalne ataki na systemy pojazdów

Już teraz obserwujemy przypadki, w których hakerzy byli w stanie przejąć kontrolę nad systemami pojazdów, korzystając z luk w zabezpieczeniach systemów infotainment lub modułów telematycznych. Ataki te mogą obejmować zdalne manipulowanie układem kierownicy, hamulcami, a nawet napędem. W 2015 roku publicznie zademonstrowano, jak hakerzy zdołali przejąć kontrolę nad Jeepem Cherokee, pokazując, jak realne są te zagrożenia.

2. Przechwytywanie danych osobowych

Dane osobowe gromadzone przez samochody mogą być przechwycone przez atakujących w wyniku tzw. „man-in-the-middle attack”, gdzie haker włamuje się do połączenia między pojazdem a serwerami producenta. Skutkiem może być kradzież tożsamości, dostęp do prywatnych informacji lub nieautoryzowany dostęp do funkcji pojazdu.

3. Ryzyko w przypadku flot pojazdów

Samochody służbowe, które są często użytkowane przez wielu pracowników, stają się źródłem cennych informacji dla przestępców, którzy mogą przejąć dane o większej liczbie kierowców, w tym chociażby listy kontaktów, powiadomienia, a nawet przypomnienia z kalendarza, czy preferencjach pracowników. Nieodpowiednie zabezpieczenie takich danych stanowi ryzyko zarówno dla prywatności osób, jak i dla bezpieczeństwa przedsiębiorstw.

Wyzwania prawne i etyczne: Czas GPS a dokładność danych

Jednym z technicznych wyzwań jest różnica między czasem GPS a uniwersalnym czasem UTC, która wynosi obecnie około 18 sekund. Ta rozbieżność może mieć poważne konsekwencje w kontekście analizy danych z wypadków drogowych, gdyż różne systemy telematyczne mogą rejestrować inne czasy zdarzeń. W kontekście sądowym, niezgodności mogą wpłynąć na wiarygodność dowodów, co rodzi potrzebę standaryzacji systemów czasowych w pojazdach.

Przyszłość motoryzacji: Mobilność z danymi w tle

Technologiczny rozwój w branży motoryzacyjnej przynosi niespotykane wcześniej korzyści - od automatyzacji jazdy, przez lepsze bezpieczeństwo - aż po personalizację doświadczenia użytkownika. Jednak z każdym postępem technologicznym pojawiają się nowe wyzwania w zakresie ochrony prywatności i cyberbezpieczeństwa. Samochody przestały być wyłącznie maszynami – stały się platformami danych, które wiedzą o nas więcej, niż moglibyśmy przypuszczać.

Ostatecznie, odpowiedzialność za ochronę danych w pojazdach spoczywa nie tylko na producentach, ale również na użytkownikach. Świadomość zagrożeń oraz odpowiednie zabezpieczenia mogą zmniejszyć ryzyko nieautoryzowanego dostępu do naszych danych. Jak mawia się w świecie cyberbezpieczeństwa: dane to „nowa ropa naftowa”, a ich ochrona jest kluczowa w cyfrowym świecie, gdzie mobilność staje się coraz bardziej połączona z informacjami, które generujemy każdego dnia.

Serwis CyberDefence24.pl otrzymał tytuł #DigitalEUAmbassador (Ambasadora polityki cyfrowej UE). Jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na: [email protected].