Zwalczanie dezinformacji w internecie: KE proponuje ogólnounijny kodeks postępowania

Niedawne doniesienia na temat Facebooka / Cambridge Analytica ujawniły, w jaki sposób dane osobowe mogą być wykorzystywane w kontekście wyborów. Stanowi to aktualny przykład, że niezbędne są dalsze działania, aby zapewnić odporne procesy demokratyczne. Komisja Europejska podejmuje dziś kroki w walce z dezinformacją w celu zapewnienia ochrony europejskich wartości oraz bezpieczeństwa.

Dezinformacja nie jest nowym narzędziem wywierania wpływu politycznego. Dzięki internetowi nowe technologie, zwłaszcza cyfrowe, są w stanie bardziej dotkliwie działać na szkodę naszej demokracji i społeczeństwa. Zaufanie w internecie łatwo jest zburzyć, a trudno odbudować, dlatego branża musi współpracować z nami w tej kwestii. Platformy internetowe odgrywają ważną rolę w zwalczaniu kampanii dezinformacyjnych organizowanych przez osoby indywidualne i państwa, które chcą zagrozić naszej demokracji.

Wzywamy wszystkie podmioty, w szczególności platformy i sieci społecznościowe, które są do tego wyraźnie zobowiązane, do podjęcia działań w oparciu o plan działania zakładający wspólne europejskie podejście, tak aby obywatele stali na silniejszej pozycji i byli skutecznie chronieni przed dezinformacją. Będziemy uważnie śledzić postępy i do grudnia być może zaproponujemy dalsze działania, w tym środki o charakterze regulacyjnym, jeżeli wyniki okażą się niezadowalające.

Fałszywe informacje i dezinformacja w internecie stają się bronią, która stanowi poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa naszych społeczeństw. Wykorzystywanie zaufanych kanałów w celu rozpowszechniania treści szkodliwych i stwarzających podziały wymaga wyraźnej odpowiedzi, która bazuje na większej przejrzystości, identyfikowalności i odpowiedzialności. Platformy internetowe odgrywają istotną rolę w zwalczaniu nadużywania ich infrastruktury przez wrogie podmioty oraz zapewnianiu bezpieczeństwa użytkowników i społeczeństwa.

W oparciu o niezależne sprawozdanie, opublikowane w marcu 2018 r. przez grupę wysokiego szczebla ds. nieprawdziwych informacji i dezinformacji w internecie, jak również w oparciu o szersze konsultacje przeprowadzone w ciągu ostatnich sześciu miesięcy, Komisja definiuje dezinformację jako możliwe do zweryfikowania nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd informacje, tworzone, przedstawiane i rozpowszechniane w celu uzyskania korzyści gospodarczych lub zamierzonego wprowadzenia w błąd opinii publicznej, które mogą wyrządzić szkodę publiczną.

 W ostatnim badaniu Eurobarometr 83 proc. respondentów stwierdziło, że fałszywe informacje stanowią zagrożenie dla demokracji. Ich niepokój budzi w szczególności zamierzona dezinformacja, mająca na celu wywieranie wpływu na wybory i politykę imigracyjną. W badaniu podkreślono również znaczenie wysokiej jakości środków przekazu: respondenci postrzegają media tradycyjne jako najbardziej wiarygodne źródło informacji (radio – 70 proc., telewizja – 66 proc., prasa drukowana – 63 proc.). Za najmniej wiarygodne uznano internetowe źródła informacji i internetowe serwisy wideo, w przypadku których poziom zaufania wynosi odpowiednio 26 i 27 proc.

Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej opublikowało badanie na temat fałszywych informacji i dezinformacji. Zwrócono w nim uwagę, że dwie trzecie czytelników wiadomości w internecie woli mieć do nich dostęp za pośrednictwem opartych na algorytmach platform, takich jak wyszukiwarki i czytniki wiadomości, oraz serwisów społecznościowych. Stwierdzono również przesunięcie siły rynkowej i źródeł dochodów z wydawców wiadomości na operatorów platform, którzy posiadają dane umożliwiające dopasowanie czytelników, artykułów i reklam.

 Środki zwalczania dezinformacji w internecie

W odpowiedzi na te obawy i tendencje Komisja proponuje zastosowanie szeregu środków w celu zwalczania dezinformacji w internecie. Obejmują one następujące elementy:

 Kodeks postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji: w pierwszej kolejności, do lipca bieżącego roku, platformy internetowe powinny opracować i stosować wspólny kodeks postępowania w celu:

·    zapewnienia przejrzystości w odniesieniu do treści sponsorowanych, w szczególności reklamy politycznej, a także ograniczenia opcji ukierunkowania reklamy politycznej i ograniczenia dochodów podmiotów będących źródłem dezinformacji;

·    zapewnienia większej jasności co do funkcjonowania algorytmów oraz umożliwienia weryfikacji przez osoby trzecie;

·  ułatwienia użytkownikom odkrywania i dostępu do różnych źródeł wiadomości przedstawiających alternatywne poglądy;

·    wprowadzenia środków służących identyfikacji i zamykaniu fałszywych kont oraz rozwiązywaniu problemów związanych z botami;

·    umożliwienia podmiotom weryfikującym fakty, naukowcom i organom publicznym stałego monitorowania dezinformacji w internecie;     

Niezależna europejska sieć podmiotów weryfikujących fakty: pozwoli ona na ustalenie wspólnych metod pracy, wymianę najlepszych praktyk oraz pracę w celu osiągnięcia jak najszerszego zakresu korekt merytorycznych w całej UE; weryfikatorzy zostaną wybrani spośród unijnych członków międzynarodowej sieci weryfikacji faktów, która ściśle przestrzega swojego kodeksu postępowania;

Zabezpieczona europejska platforma internetowa dotycząca dezinformacji, której celem jest wsparcie sieci podmiotów weryfikujących fakty i naukowców akademickich zajmujących się tym zagadnieniem, dzięki umożliwieniu gromadzenia i analizy danych transgranicznych oraz dostępu do danych ogólnoeuropejskich;

Poprawa umiejętności korzystania z mediów: wyższy poziom umiejętności korzystania z mediów pomoże Europejczykom identyfikować dezinformację w internecie i krytycznie podchodzić do treści internetowych. W tym celu Komisja będzie zachęcać weryfikatorów faktów i organizacje społeczeństwa obywatelskiego do dostarczania szkołom i nauczycielom materiałów edukacyjnych oraz zorganizuje Europejski tydzień umiejętności korzystania z mediów.

Wsparcie dla państw członkowskich w zapewnianiu odporności wyborów na coraz bardziej złożone zagrożenia cybernetyczne, w tym dezinformację i cyberataki cybernetyczne;

Promowanie dobrowolnych internetowych systemów identyfikacji w celu poprawy identyfikacji dostawców informacji oraz promowania większego zaufania do interakcji internetowych, informacji i ich źródeł oraz ich wiarygodności;

Wsparcie zróżnicowanych informacji wysokiej jakości: Komisja wzywa państwa członkowskie do zwiększenia wsparcia dla wysokiej jakości dziennikarstwa, aby zapewnić pluralistyczne, zróżnicowane i zrównoważone środowisko medialne. W 2018 r. Komisja ogłosi zaproszenie do składania wniosków dotyczących tworzenia i rozpowszechniania wysokiej jakości treści informacyjnych na tematy unijne za pośrednictwem mediów informacyjnych opartych na danych;

W ramach skoordynowanej polityki w zakresie komunikacji strategicznej, opracowanej przez służby Komisji, łączącej obecne i przyszłe inicjatywy UE i państw członkowskich dotyczące eliminowania dezinformacji w internecie, określone zostaną działania informacyjne mające na celu zwalczanie fałszywych narracji dotyczących Europy i zwalczanie dezinformacji w UE i poza nią.

Co dalej?

Komisja zwoła wkrótce wielostronne forum, aby stworzyć ramy skutecznej współpracy między odpowiednimi zainteresowanymi stronami, w tym platformami internetowymi, branżą reklamową i największymi reklamodawcami, a także aby uzyskać zobowiązanie do koordynowania i zwiększania wysiłków na rzecz zwalczania dezinformacji. Pierwszym działaniem forum powinno być opublikowanie do lipca 2018 r. ogólnounijnego kodeksu postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji, tak aby osiągnąć wymierne efekty do października 2018 r. 

 Do grudnia 2018 r. Komisja przedstawi sprawozdanie z poczynionych postępów. W sprawozdaniu zbadane zostanie również zapotrzebowanie na dalsze działania w celu zapewnienia stałego monitorowania i oceny określonych działań.

 Kontekst

W piśmie z maja 2017 r. przewodniczący Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker powierzył komisarz ds. gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego Marii Gabriel zadanie określenia stojących przed naszymi demokracjami wyzwań w zakresie dezinformacji związanych z platformami internetowymi oraz zainicjowania reakcji UE na te wyzwania.

 W lutym 2018 r. Komisja przyjęła listę zaleceń z myślą o wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2019 r., w których wezwała właściwe organy krajowe do określenia, na podstawie doświadczeń państw członkowskich, najlepszych praktyk w określaniu zagrożeń dla przebiegu wyborów w postaci cyberataków i dezinformacji, przeciwdziałaniu takim zagrożeniom i zarządzaniu nimi.

Jeszcze przed podjęciem tych inicjatyw Unia Europejska już aktywnie zwalczała dezinformacje: W 2015 r., zgodnie z decyzją Rady Europejskiej z marca tego roku, ustanowiono grupę zadaniową East StratCom pod egidą wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej Federiki Mogherini, w celu przeciwstawienia się trwającym kampaniom dezinformacyjnym prowadzonym przez Rosję. Grupa zadaniowa działa w ramach Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych od września 2015 r. i skutecznie informuje o polityce UE wobec jej wschodniego sąsiedztwa, wzmacniając ogólne środowisko medialne we wschodnim sąsiedztwie, w tym wspierając wolność mediów i media niezależne. Działania grupy zwiększają zdolność UE do prognozowania, podejmowania działań i upowszechniania wiedzy na temat prorosyjskich działań dezinformacyjnych.