Kodeks Dobrych Praktyk: Czym jest dezinformacja?

Na bieżąco informujemy o narracjach dezinformacyjnych, szczególnie obecnych w czasie wojny w Ukrainie. Jak wskazywaliśmy na podstawie raportu EDMO (Europejskie Obserwatorium Mediów Cyfrowych) większość dezinformacji krąży wokół tematyki wojennej, tym samym wypierając wcześniejszy "trend" - pandemię COVID-19.

Jak wskazujemy w Kodeksie Dobrych Praktyk - wspólnie przeciw dezinformacji - ofiarami zafałszowanych komunikatów mogą padać nie tylko przeciętni użytkownicy internetu, ale również media, czy osoby powszechnie uznawane za autorytety - dlatego zdecydowaliśmy się na opracowanie standardów walki z dezinformacją. By z nią walczyć, trzeba jednak dokładnie zdefiniować to pojęcie.

Czym jest dezinformacja?

W Kodeksie wskazaliśmy, że dezinformacja może być dowolnym przekazem tekstowym lub audiowizualnym, który jest rozpowszechniany w sposób świadomy lub nieświadomy i oddziałuje negatywnie na odbiorców. Działania szkodliwe mogą wpływać na zmianę opinii, decyzji czy ugruntowanie określonego światopoglądu. Dezinformacja dotyka także sfery wiedzy, postaw osób lub całych grup społecznych. Treści dezinformacyjne mogą doprowadzić do podjęcia określonych działań lub ich zaniechania.

Dezinformacja to celowe działanie, którego celem jest sfabrykowanie lub zaburzenie przekazu informacyjnego, by osiągnąć własne korzyści polityczne, społeczne, finansowe, militarne, etc. Efektem takiej narracji jest wprowadzenie w błąd drugiej strony (osoby/grupy/populacji), będącej odbiorcą przekazu dezinformacyjnego.

Natomiast Misinformation (dezinformacja niezamierzona) – to w efekcie braku wiedzy, znajomości kontekstu itp. powielanie nieprawdziwych i niezweryfikowanych informacji przez użytkownika, który bezkrytycznie przekazuje zmanipulowane treści. Tego typu materiały są udostępniane bez intencji wyrządzenia krzywdy.

Malinformation (złośliwe lub szkodliwe wiadomości) – informacje prawdziwe, udostępniane z intencją wyrządzenia krzywdy. Przykładem takiej sytuacji było zhakowanie i upublicznienie przez Rosjan treści maili sztabu wyborczego Hillary Clinton w celu zaszkodzenia wizerunkowi kandydatki Partii Demokratycznej.

Dezinformacja dotyczy faktów, ale także może wprowadzać w błąd za pomocą zmanipulowanych przekazów mieszanych, zawierających zarówno opinie, jak fałszywe przedstawianie faktów. Mogą to być wyrwane z kontekstu cytaty, pytania, opinie z wbudowaną tezą wprowadzającą w błąd co do stanu faktycznego, materiały wywołujące silną reakcję emocjonalną przez manipulowanie stanem faktycznym i wprowadzanie w błąd odbiorcy, co wpływa na zmiany zachowania lub poglądów u odbiorców.

Kodeks Dobrych Praktyk współtworzyła redakcja CyberDefence24, eksperci Crazy Nauki, FakeHunter, Instytutu Zamenhofa, Fundacji Rozwoju Przez Całe Życie, Fundacji Nauka. To Lubię, Spider’s Web+, Stowarzyszenia Demagog, Stowarzyszenia Pravda, Stowarzyszenia Sieć Obywatelska Watchdog Polska, Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej – PIB.

Całość w formie PDF-a z możliwością jego pobrania znajdziecie pod linkiem.

Chcemy być także bliżej Państwa – czytelników. Dlatego, jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na: [email protected]. Przyszłość przynosi zmiany. Wprowadzamy je pod hasłem #CyberIsFuture.