Mateusz Mrozek, NASK: Kluczowa bitwa w infosferze [PODSUMOWANIE ROKU]

Zapytaliśmy ekspertów z branży cyberbezpieczeństwa o najważniejsze wydarzenia i wnioski z mijającego 2022 roku. Na łamach CyberDefence24 będziemy dzielili się podsumowaniami, które przygotowali dla nas specjaliści w swoich dziedzinach. Odpowiedzi udzielił nam Mateusz Mrozek, kierownik Działu Przeciwdziałania Dezinformacji NASK.

Ostatni rok w branży dezinformacji był...

Zamknięciem cyklu. 24 lutego weszliśmy w etap, w którym wszystkie dotychczasowe działania o naturze dezinformacyjnej doszły do punktu kulminacyjnego. Wszystkie poprzednie działania wobec technologii 5G, COVID-19 i szczepień przeciw wirusowi czy działania polaryzujące polskie społeczeństwo były polem treningowym. Przygotowaniem dla akcji kluczowej, jaką był kryzys związany z wydarzeniami na Ukrainie. Od 24 lutego byliśmy świadkami wykorzystywania wszystkich sił i środków, by wygrać kluczową bitwę w infosferze.

Największym wyzwaniem dla branży dezinformacji w Polsce było...

Zbyt wiele powierzchownych dyskusji na ten temat. Cieszy fakt, że o dezinformacji mówi się dużo, niestety jakość materiałów przekazywanych w tym zakresie społeczeństwu była zróżnicowana. Najczęściej jednak bardzo powierzchowna. Były podmioty, które próbowały skapitalizować sytuację, byli też eksperci, którzy przedstawiali zagrożenie w sposób jednowymiarowy, czyniąc duże szkody dla sprawy. Dużym wyzwaniem było pogłębienie dyskusji i osadzenie jej w kontekście, który byłby podstawą do efektywnych działań osłaniających. Sprowadzanie dyskusji na temat dezinformacji do botów i fake newsów bardzo spłyciło percepcję zagrożeń. Jak wiadomo – prościej budować nowe nawyki niż zmieniać złe, stare.

Największym wyzwaniem dla branży dezinformacji na świecie było...

Relacje z właścicielami platform społecznościowych. Te relacje są trudne od dłuższego czasu. Niestety, ten rok pokazał dobitnie, że cały świat jest uzależniony od dobrej woli platform również w kwestii przeciwdziałania dezinformacji. Brak szerokiego dostępu do danych, uznaniowy sposób oceniania szkodliwości treści czy opieszałość reakcji na dezinformację, która się pojawiła – to były największe wyzwania w tym roku. Nie dlatego, że to nowe zjawiska, ale dlatego, jak bardzo dotkliwe w tym roku te zjawiska były.

Z jakimi największymi problemami zmagał się świat w 2022 roku?

Nie będę odkrywczy. W 2022 roku odpowiedź może być tylko jedna – agresja Rosji na Ukrainę. W przypadku zdarzeń za naszą wschodnią granicą ujawniło się w pełni bardzo wiele tematów niebezpiecznych i problematycznych. W sferze walki z dezinformacją to przede wszystkim kwestie opisane przeze mnie wyżej – skala działań dezinformacyjnych i postawa platform społecznościowych względem tych działań.

TOP 3 wydarzeń pod względem znaczenia w 2022 w odniesieniu do domeny dezinformacji to…

1. Uchwalenie DSA (Digital Services Act) Choć dokument należy traktować raczej kierunkowo, z uwagi na konieczność dostosowania go do systemów prawnych państw członkowskich, to daje on nadzieję na usystematyzowanie i ustandaryzowanie walki z zagrożeniami w przestrzeni cyfrowej. Z perspektywy przeciwdziałania dezinformacji inaczej rozłożyłbym akcenty i nie przywiązywał takiej wagi do algorytmów. Natomiast z pewnością takie inicjatywy są kamieniami milowymi, które porządkują w oczekiwany sposób naszą rzeczywistość. 2. Powołanie pełnomocnika rządu ds. bezpieczeństwa przestrzeni informacyjnej RP Ta inicjatywa jest moim zdaniem mocno niedoceniona w dyskursie publicznym. Pan minister Stanisław Żaryn stał się bardzo potrzebnym zwornikiem wielu procesów, które mają wpływ na bezpieczeństwo polskiej infosfery. Działania wielu instytucji mają szansę rozwijać się wspólnie na zasadzie synergii. 3. Podpisanie Kodeksu Dobrych Praktyk w zakresie walki z dezinformacją Brakowało w naszym środowisku inicjatyw horyzontalnych. Skupiających się na wspólnych celach i wartościach. Kodeks Dobrych Praktyk jest właśnie taką inicjatywą. Podmioty o bardzo różnych profilach, zaangażowane w różne typy działań postanowiły wykorzystać to, co mają najlepszego i stworzyły bardzo przystępny podręcznik, opisujący skomplikowane zjawiska, jakie obserwujemy w polskiej infosferze.

Co zmieniła wojna z perspektywy dezinformacji?

Wojna podniosła stężenie szkodliwych treści w infosferze i zmieniła najpopularniejsze linie narracyjne, które też stały się bardziej wyraziste. Z uwagi na uwarunkowania historyczne, prorosyjskie linie narracyjne są dziś dużo wyraźniejsze.

Jakie najważniejsze trendy wskazałby pan na nadchodzący 2023 rok?

W nadchodzącym roku kluczowe będzie wyjęcie walki z dezinformacją poza politykę bieżącą. W roku wyborczym czeka nas wiele przekazów, które będą rezonowały z treściami dezinformacyjnymi. Na narracje dezinformacyjne wpłynie też konflikt za naszą wschodnią granicą.

Serwis CyberDefence24.pl otrzymał tytuł #DigitalEUAmbassador (Ambasadora polityki cyfrowej UE). Jeśli są sprawy, które Was nurtują; pytania, na które nie znacie odpowiedzi; tematy, o których trzeba napisać – zapraszamy do kontaktu. Piszcie do nas na: [email protected].