(Cyber)wyzwania dla Wojska Polskiego oczami przedstawicieli armii_gen. bryg. Robert Kosowski

Jakie wydarzenia związane ze zmianami w armii w Pana opinii wywarły największy wpływ w mijającym 2020 roku na cyberzdolności armii i cyberbezpieczeństwo kraju?  

Rok 2020 bez wątpliwości kształtowany był sytuacją związaną z pandemią. Konieczność wdrożenia zaleceń profilaktyki zdrowotnej skutkowała potrzebą wprowadzenia szeregu zmian w realizacji większości przedsięwzięć - czy to w obszarze wojskowym, czy też cywilnym. Zmianom musiały ulec także plany związane z funkcjonowaniem Akademii jako jednostki wojskowej oraz jako uczelni wyższej. Wiele aktywności, w tym zwłaszcza zajęć programowych, zostało przeniesionych ze świata realnego do przestrzeni wirtualnej. Pracownicy administracyjni i dydaktyczni realizują swoje zadania w dużej mierze zdalnie. W podobny sposób funkcjonuje administracja publiczna. Taki nietypowy model funkcjonowania państwa z oczywistych względów zwiększa podatność na cyberzagrożenia i implikuje konieczność konsekwentnego podnoszenia cyberzdolności i cyberodporności w Siłach Zbrojnych oraz w innych kluczowych obszarach bezpieczeństwa narodowego. Potwierdzeniem tego trendu jest budowanie cyberwojsk oraz rosnąca rola Narodowego Centrum Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni (NCBC) czy Eksperckiego Centrum Szkolenia Cyberbezpieczeństwa (ECSC), które w realizacji swoich zadań wspierane są przez inne, wyspecjalizowane komórki, jak na przykład powołane w ASzWoj w tym roku Akademickie Centrum Polityki Cyberbezpieczeństwa (ACPC).

Jakie wyzwania w obszarze rozwoju cyberzdolności i cyberbezpieczeństwa państwa stoją przed Wojskiem Polskim w nadchodzącym roku?

Istotne jest, by rozwijać cyberzdolności w strukturach Sił Zbrojnych RP, nadając im odpowiednią formę organizacyjną. Ogromnym wyzwaniem jest i będzie również w przyszłości zasilenie tych struktur stałym dopływem wykwalifikowanych kadr - zarówno z rynku cywilnego, jak i tych, przygotowanych przez nowo powstałe Eksperckie Centrum Szkolenia Cyberbezpieczeństwa. Niezmiernie istotne jest także przygotowanie zmian legislacyjnych, by prawo nadążało za rozwojem technologii. Tu widzę ogromny potencjał wspomnianego już ACPC, którego rolą jest właśnie proponowanie nowych, holistycznych rozwiązań w zakresie strategii cyberbezpieczeństwa, edukacji i implementacji nowoczesnych technologii, a wszystkie te działania są pochodną uznania przez NATO cyberprzestrzeni za osobną domenę działań zbrojnych. W kontekście rozwijania cyberzdolności i cyberodporności szczególnie ważna jest wymiana doświadczeń w wymiarze narodowym i sojuszniczym. Polska powinna mieć cyberzdolności komplementarne z innymi państwami sojuszniczymi, zwłaszcza w kontekście geopolityki i naszego położenie na wschodniej flance NATO, a także mieć na uwadze nieustannie ewoluujące zagrożenia. Aktualnie, we współpracy z NCBC przygotujemy jako ASzWoj „Warsaw Cyber Summit” - wydarzenie poświęcone właśnie bezpiecznej aktywności sektorów: publicznego, wojskowego i prywatnego w cyberprzestrzeni. Warto też zwrócić uwagę na kwestię rozwoju kryptografii w kontekście wykorzystania potencjału sztucznej inteligencji oraz powstawania wyspecjalizowanych komputerów kwantowych. Ewolucja rozwiązań sieciocentrycznych niezbędnych do zachowania świadomości sytuacyjnej na współczesnym polu walki wymusza stosowanie adekwatnych do cyberzagrożeń zabezpieczeń w celu zachowania skrytości i wiarygodności przetwarzanych informacji. Jest to kluczowe dla wykorzystania zdolności nowoczesnego uzbrojenia posiadanego lub nabywanego przez nasze Siły Zbrojne. 

Jakie największe zagrożenia w obszarze cyberbezpieczeństwa pododdziałów i oddziałów Sił Zbrojnych a także bezpieczeństwa kraju stoją przed armią w przyszłym roku? 

Działania w cyberprzestrzeni toczą się nieustannie. Z tego też powodu wiele państw wprowadza do swoich strategii bezpieczeństwa nie tylko kwestie budowania odporności na cyberataki i cyberzagrożenia, ale także zdolności ofensywne z wykorzystaniem cyberbroni. W skali kraju niezmiernie istotne jest zapewnienie cyberodporności infrastruktury krytycznej na ataki hakerskie, w skali zaś Sił Zbrojnych – przeciwdziałanie zagrożeniom bezpieczeństwa informacji w wojskowych systemach teleinformatycznych. Bieżącym  zagrożeniem jest dezinformacja związana z rozpowszechnianiem tzw. „fake newsów” ukierunkowana na kształtowanie opinii publicznej i morale Sił Zbrojnych. Połączenie jej z działaniami socjotechnicznymi pozwala na uwiarygodnienie przekazu.  Można zaryzykować twierdzenie, że informacja jest w obecnie „bronią masowego rażenia”, a skutki jej oddziaływania również niekonwencjonalne, choć w innym, niż klasyczne znaczeniu.